In een eengezinswoning in Veenendaal-West woont Daan van der Kaaden, de huidige exploitant van Scheps. Persbureau Scheps werd in december 1916 opgestart door Willem C. F. Scheps, als verzamelpunt voor kerkelijk nieuws, zoals berichtgeving over jubilea van predikanten, afscheids- en intredediensten en beroepingswerk (zie kader).

Van der Kaaden (55) heeft een journalistieke achtergrond, maar is ook al vele jaren werkzaam in de handel in tweedehands boeken. In 1999 werd hij aangenomen voor een deeltijdfunctie bij Scheps, dat op dat moment in handen was van het Nederlands Dagblad, het Friesch Dagblad en het Reformatorisch Dagblad. Zijn werk bestond uit het verzamelen en verwerken van de berichten, om die vervolgens naar de klanten door te sturen. Dat waren in die tijd niet alleen de christelijke dagbladen, waartoe ook nog Trouw behoorde, maar ook kranten zoals de Dordtenaar en de bladen van de Gemeenschappelijke Pers Dienst (tekstleverancier voor een aantal regionale kranten), waaronder de Leeuwarder Courant. Wie terugbladert in nog oudere klantenlijsten, komt bijvoorbeeld ook de Provinciale Zeeuwse Courant, Tubantia en het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP) tegen.

„Rond 2000 werkten we nog met faxen en ook op een moeizame manier met computers. Het was ook een kwestie van veel telefoneren en veel gebruikmaken van de post. De digitalisering heeft ons veel goeds gebracht.”

Internetsites

Iedere ochtend neemt Van der Kaaden eerst de mailberichten door. „Het zijn voornamelijk predikanten, scriba’s van plaatselijke gemeenten en woordvoerders van landelijke kerkverbanden die ons van de gegevens voorzien. Daarna kijk ik online wat rond in het kerkelijk nieuws van enkele christelijke dagbladen. Ik lees ook de overlijdensadvertenties, op zoek naar overlijdensberichten van predikanten, en ik bezoek sommige internetsites die kerknieuws brengen.”

Niet iedere bron is even betrouwbaar. „Als ik twijfel, pak ik de telefoon om een bericht te checken. Dat wordt altijd gewaardeerd. Niemand stelt het op prijs als je onzorgvuldig berichten de wereld in stuurt. Als een beroepingsbericht achteraf niet correct blijkt te zijn, hebben de kranten echt een probleem.”

Sinds 2004, toen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) tot stand kwam, is het werk er voor Van der Kaaden wel wat intensiever op geworden. „Veel mensen willen bij beroepingsberichten van de PKN echt weten of die dominee nu hervormd is, of dat die gemeente nog gereformeerd is, of dat ze misschien al protestants heten.”

De belangstelling van de media voor beroepingsberichten, overzichten van afscheids- en intredediensten, jubileum- en overlijdensberichten neemt af, stelt Van der Kaaden. „Dit is geen groeimarkt. Dat is ook logisch in een tijd van secularisatie en ontkerkelijking. Het aanzien van predikanten en ambtsdragers neemt af. Steeds minder mensen vinden het van belang om veel over een dominee weten. Er is in dit opzicht sprake van een omslag in ons denken.”

Geen roeping

Toch zullen er altijd kranten blijven die deze berichten graag volledig en correct in hun kolommen hebben, denkt Van der Kaaden. „Het aantal krantenlezers dat de beroepingsberichten spelt, mag dan afnemen, zulke lezers zullen er altijd blijven. Zolang de rubriek Beroepingswerk in het RD tot de meest gelezen rubrieken behoort, zullen wij dit blijven doen.”

Over zijn werk, zegt Van der Kaaden: „Het is boeiend werk, maar het is nu ook weer niet zoiets als een roeping.”

„Ook ’s nachts namen we de telefoon op”

In Apeldoorn woont Marcelline Scheps, kleindochter van Willem C. F. Scheps, de man die in december 1916 Persbureau Scheps begon. Uit haar herinnering vertelt ze: „Mijn grootouders behoorden kerkelijk tot de Gereformeerde Kerken in Nederland. Opa Scheps begon met het verzamelen van gegevens over dominees en beroepingsberichten. Dat was het begin van Persbureau Scheps. In 1943 kwam het blad Kerknieuws daar nog bij. Voor Kerknieuws was mijn grootvader vaak op pad, naar synodes en andere kerkelijke vergaderingen, voor zover die in die tijd al opengesteld waren voor journalisten. Na verloop van tijd was het werk zo gegroeid dat hij iemand op kantoor moest benoemen die meehielp met het verzamelen en doorgeven van de beroepingsberichten aan de kranten.”

Tot 1940 zond de NCRV ’s avonds om zeven uur de beroepingsberichten van Scheps over de radio uit. Heel veel landelijke kranten, niet alleen de christelijke, namen de beroepingsberichten op.

In 1967 nam Marcellines vader Niek Scheps het werk over. „En op 1 januari 1988 namen mijn ex-man Jaap Aleman en ik het weer van mijn vader over. Ik studeerde nog rechten in Nijmegen, maar we vonden dat Persbureau Scheps als familiebedrijf echt moest blijven bestaan. Hoewel, gelet op de secularisatie die toen al aan de dag kwam, vroegen we ons wel af hoe lang zo’n kerkelijk persbureau nog zou kunnen voortbestaan.”

De herinneringen zijn goed: „Veel contacten verliepen per telefoon. Scriba’s belden na afloop van ledenvergaderingen om door te geven welke predikant er beroepen ging worden. En predikanten belden om door te geven of ze voor een beroep hadden bedankt of een beroep hadden aangenomen. Hoogtijdagen waren de perioden na Kerst en na de zomervakantie. Dan rinkelde de telefoon soms onophoudelijk. Ook midden in de nacht namen we de telefoon op.”

De informatievoorziening verliep ook wel schriftelijk. „Als een gemeente vacant was geraakt, stuurden we direct een kaartje dat kerkenraden konden gebruiken om het ons te laten weten als er weer een beroep werd uitgebracht.”

Zat er voldoende uitdaging in?

„Dat vroegen we ons gaandeweg af. We wilden graag het bedrijf blijven voortzetten, maar de werkelijkheid was dat steeds minder kranten belangstelling hadden voor berichtgeving over beroepingswerk, afscheids- en intredeberichten, nieuws over jubilea en overlijden van predikanten.”

Op 1 april 1998 stopte Marcelline Scheps met Persbureau Scheps. Om te voorkomen dat er een einde zou komen aan de berichtgeving van beroepingswerk, namen enkele christelijke media het bureau over. Onder dezelfde naam, Persbureau Scheps, werd het werk voortgezet.

Zie ook in Digibron

Kerkjournalist Niek Scheps overleden (Reformatorisch Dagblad, 30-07-2008)

Familiebedrijf Scheps is niet meer : Hét kerkelijk persbureau verkoopt activiteiten aan FD/ND/RD-combinatie (Reformatorisch Dagblad, 20-03-1998)

„NCRV gaf beroepingswerk zoals nu voetbaluitslagen” : Scheps: Hervormd en gereformeerd zijn verzot op de dominee (Reformatorisch Dagblad, 31-12-1987)

De zweep des drijvers jaagt drs. Niek Scheps niet meer op : Redigeren van blad beëindigd, persbureau blijft bestaan (Reformatorisch Dagblad, 24-12-1986)

Kerknieuwsjournalist W. C. F. Scheps in Den Haag overleden (Reformatorisch Dagblad, 27-11-1975)