Duur en onderhoudsintensief. Zo staat natuursteen bij veel mensen bekend. Maar dat is niet het hele verhaal. De prijs van het materiaal ligt misschien wat hoger dan die van laminaat, natuursteen is ook veel duurzamer. Een natuurstenen vloer gaat een leven lang mee. En het onderhoud vraagt niet veel meer dan dat van een keramieken of houten vloer. Bovendien heeft natuursteen een charme die veel andere producten niet bezitten, omdat het een natuurlijk materiaal is.

Natuursteen komt gewoon uit de grond. Het zit in de aardkorst waarop we leven. Die korst drijft op een laag vloeibaar gesteente die beweegt en daardoor rimpelingen (bergketens) en scheuren (troggen) in de aardkorst veroorzaakt. Het bijzondere is: wat natuursteen heeft meegemaakt, bepaalt hoe het eruit gaat zien. Doordat geen plek ter wereld dezelfde geologische ontwikkeling doormaakt, is elk stuk natuursteen dus uniek.

Vlambanen

Ruud Guequierre, product specialist natuursteen bij steenhouwerij Dominicus in West kapelle, vindt de uniciteit van het materiaal het bijzonderest. „Natuursteen is opgebouwd uit lagen, en die blijven ook na het delven en bewerken goed zichtbaar. Je ziet er prachtige vlam banen en kringen in.”

Natuursteen van Dominicus komt uit steengroeves van over de hele wereld. Vooral landen als China, Italië en Portugal zijn grote leveranciers. Nederland zelf is geen producent van natuursteen. Er komt alleen wat mergel uit Limburg, maar dat is veel te zacht om daadwerkelijk in huis te gebruiken.

Natuursteen komt de steenhouwerij binnen als platen van 2,80 bij 1,60 meter. Dominicus verwerkt ze tot keukenbladen, haardplateaus, vensterbanken en vloertegels.

”Natuursteen” is eigenlijk een verzamelnaam, zegt Guequierre. „Er vallen verschillende uitvoeringen onder. Neem graniet, een dieptegesteente dat zich op zo’n 80 kilometer diepte in de aarde bevindt. Het staat ook wel bekend als magma. Daarnaast heb je de steensoorten marmer en hardsteen.

Graniet en hardsteen worden vaak gebruikt voor aanrecht bladen”, vertelt Guequierre. „Marmer komt vaak terecht in vloeren en hardsteen gebruiken we voor de fabricage van dorpels, vensterbanken, en stoepplaten.”

En de prijs? Die is volgens Guequierre heel reëel. „De winning en verwerking van natuursteen zijn arbeidsintensief. Hierdoor is een laminaatvloer goedkoper dan een natuurstenen vloer en is een kunststof aanrechtblad lager geprijsd dan een natuurstenen exemplaar. De sfeer die het oproept is daarentegen niet te vergelijken: natuursteen geeft een woning een bijzonder chique uitstraling.”

Keramische tegels

Toch heeft natuursteen stevige concurrentie. John Kroon, mede-eigenaar van Kroon vloeren in steen in Meerkerk, verkocht tien jaar geleden niet anders dan natuursteen. Inmiddels is de vraag naar keramische tegels vele malen groter dan die naar natuurstenen exemplaren. Als hij zelf weer zou moeten kiezen, dan ging ook hij voor keramische tegels in plaats van natuurstenen.

Waarom? „Keramische tegels lijken erg op die van natuursteen, maar zijn in het onderhoud en gebruik makkelijker. Ze zijn gebakken van klei. We hebben thuis een groot gezin en dan heeft een vloer heel wat te verduren. Een vloer van natuursteen is gevoeliger voor vlekken, doordat het oppervlak poreuzer is dan bij keramische tegels. Ook geven steentjes of zandkorrels sneller krassen.

Sommige mensen zullen dat geen punt vinden. Natuursteen is tenslotte een natuurlijke materiaal. Ook verkleuringen horen daarbij. Wie een hardstenen tafel onder alle weersomstandigheden buiten laat staan, moet er bijvoorbeeld van uitgaan dat hij zal vergrijzen onder invloed van zuren die in regen voorkomen. Dat kan ook binnen gebeuren, als je bijvoorbeeld jus d’orange op je vloer morst. Natuursteen is mooi en elke tegel is uniek in z’n soort, maar bedenk wel goed dat deze eigenschappen bij het product horen.”

Onderhoud

Wie opziet tegen het onderhoud, kan gerust zijn. „Voor het dagelijks onderhoud is een sopje van een neutraal schoonmaakmiddel voor de meeste soorten steen afdoende”, zegt Ruud Guequierre van Dominicus. „Wel is het belangrijk dat natuursteen jaarlijks wordt geïmpregneerd om de bovenkant gesloten te houden. Keramische producten hebben een gesloten oppervlak, maar natuursteen heeft dan niet. Dat moet je behandelen, zodat er geen vloeistoffen in het materiaal kunnen trekken.”

Afwerking

Er zijn diverse mogelijkheden om natuursteen af te werken. De afwerking bepaalt voor een groot deel hoe de steen er precies uit gaat zien, zowel wat kleur als gladheid betreft.

• Door natuursteen te polijsten, worden de poriën van het materiaal gesloten. Het geeft verder een hoge glans. Aders, witte vlekken en de aard en structuur van fossielen komen duidelijker naar voren. Ook wordt de kleur versterkt.

• Na zoeten is het oppervlak effen en mat en vertoont het een lichte weerspiegeling. Er zijn bijna geen zichtbare groeven aanwezig. Deze afwerking heeft de voorkeur in natte ruimten.

• Door te schuren krijg je een effen oppervlak met fijne (zichtbare tot weinig merkbare) cirkelvormige streepjes.

• Na het zagen van natuursteen zie je zaagsneden, kleine golvingen en streepjes. Afhankelijk van het type zaag kunnen de sporen evenwijdig (raamzaag, gediamanteerde zaag) of cirkelvormig (schijfzaag) zijn.

• Het vlammen van natuursteen veroorzaakt een thermische schok en zorgt voor een specifieke ruwe textuur. Vooral de hardere soorten natuursteen komen in aanmerking voor een vlambehandeling.

• Bij het boucharderen van natuursteen slaat een mechanische hamer op de plaat en laat putjes achter op het oppervlak. Er kan variatie aangebracht worden in de grootte van de hamer en het aantal punten op de hamer.

• Het oppervlak van natuursteen wordt bij het zand stralen onder hoge druk bestoven met fijne korreltjes en krijgt hierdoor een ruw, maar fijn gekorreld uiterlijk.

• Frijnen is het frezen van groeven in het oppervlak. Wordt vaak toegepast aan de voorzijde van een (werk)blad.

• Borstelen zorgt voor een authentieke uitstraling. Het oppervlak wordt zo bewerkt dat het er wat grover uitziet dan na bijvoorbeeld het polijsten.

• Tegels worden bij het trommelen op maat gezaagd en daarna in een draaiende molen of trommel gestopt, waardoor de randen van de tegels een verouderd uiterlijk krijgen.

(Bron: Jan Reek natuursteen)

Soorten

Kalksteen

Kalksteen is een licht gekleurd, veelzijdig soort steen. Er zijn vaak gefossiliseerde schelpjes en plantjes in verwerkt. Wees bij een kalkstenen vloer voorzichtig met zuren. Deze steensoort kan wanneer het in contact komt met zuur namelijk oplossen.

Marmer

Marmer is een gekristalliseerd soort kalksteen. Vergeleken met andere steensoorten is marmer relatief duur, maar het materiaal geeft een woning wel een chique uitstraling.

Graniet

Door de wijze van het ontstaan van graniet, onder grote druk in de diepere aardlagen, is het een van de meest slijtvaste en harde steensoorten. Deze soort wordt vooral vaak gebruikt voor aanrecht bladen, omdat het materiaal goed tegen vuil kan.

Splijtsteen

Leisteen en kwartsiet behoren tot de splijt stenen. De voornaamste eigenschap van deze steensoort is het gelaagde, ruwe uiterlijk. Leisteen is vaak donkergroen, grijs of zwart. Kwartsiet is crèmekleurig, roodachtig of geel.

Hardsteen

Hardsteen is, net als marmer, een erg compacte steensoort. De kleur varieert van lichtblauw tot donkergrijs.

Delven

Hoe halen mensen die enorme blokken steen uit de grond?

Door gaten te boren in het blok natuursteen, bijvoorbeeld. In deze gaten worden stalen wiggen geslagen die het blok splijten van de rots. Deze methode werd al toegepast door de Romeinen. Zij gebruikten gedroogde houten wiggen die, eenmaal geplaatst in de rots, werden natgemaakt. De zwelling van het hout zorgde voor het splijten van de steen.

Een andere manier om de blokken naar boven te halen, is door ze te zagen. Hiervoor gebruiken medewerkers van de steengroeve een draadzaag, vergelijkbaar met een staaldraad waarmee de kaasboer een ronde kaas in stukken snijdt. Alleen een zaag van diamant is hard genoeg om het natuursteen kapot te krijgen.

rd.nl/natuurlijkematerialen