Op de begraafplaats aan de Uddelerweg in Elspeet is een looproute uitgestippeld langs de negen graven van oorlogsslachtoffers. Over een van hen, Herman Steentjes, kwam recent informatie aan het licht, al blijft nog veel onduidelijk.

Herman Steentjes had zijn latere vrouw Maria Elisabeth Brendel leren kennen op de Paasheuvel, het kampeerterrein van de socialistische Arbeiders Jeugd Centrale (AJC) bij Vierhouten. Steentjes –huisschilder van beroep– nam tijdens de Tweede Wereldoorlog deel aan een overval door het verzet op het Elisabeth Gasthuis in Arnhem om medische hulpmiddelen en apparatuur te bemachtigen. Daarbij werd een ambulance ingezet. Die gebruikten de verzetsstrijders ook om gestrande geallieerde vliegeniers te vervoeren, omdat zo’n voertuig door de Duitsers doorgaans niet werd aangehouden.

Neergeschoten

Toen de Duitsers Steentjes zochten, week hij met zijn vrouw en zoontje uit van Arnhem naar Velp. Ook daar was het niet veilig: de bezetters deden huiszoeking en schoten dwars door de loze ruimten aan weerszijden van de serredeuren heen. De verzets­strijder was echter niet thuis.

Vanwege de slag om Arnhem kwam hij in 1944 met zijn gezin als evacué in Hilversum terecht. Toen daar een V1 –een onbemand projectiel dat de Duitsers richting Engeland afschoten– insloeg, liet Steentjes zich over zijn zoontje heen vallen om hem te beschermen.

Op 19 februari 1945 was hij in Elspeet en sprak met een verzetsman die de fietsroute voor hem in de gaten hield. Steentjes’ fiets was zwaar beladen met zaagbladen die –onder meer in het Verscholen Dorp bij Vier­houten– door onderduikers waren geslepen en die werden verkocht om er eten voor te kunnen kopen.

Na het gesprek reed Steentjes verder, maar hij werd neergeschoten, waarschijnlijk toen Duitsers of landwachters hem wilden aanhouden. Veel is daarover nog niet bekend. Zijn er getuigen geweest? Welke arts en agent waren bij de afwikkeling betrokken? Hoe verliep de begrafenis?

Zoon Hans, enig kind, kan zich nog goed herinneren dat zijn moeder werd weggeroepen. Ze kwam huilend terug en zei tegen haar kind dat zijn vader was overleden aan een hartaanval. Pas jaren later hoorde Hans van twee ooms hoe zijn vader werkelijk was omgekomen.

Op de Elspeter begraafplaats kreeg Harmanus Nadus Steentjes een eersteklasgraf. De weduwe had daarvoor gekozen, maar had daardoor geen geld meer voor een zerk. Die werd daarom gratis gemaakt door een vriend, Eef van Maanen. Deze steenhouwer ontwierp een bijzonder graf­monument, dat een staande man uitbeeldde die in zijn linkerhand een kaars droeg waarvan hij de vlam met zijn rechterhand beschermde. De vlam van de vrijheid?

Boeket op het graf

De weduwe maakte een tekening en een gedicht over de dood van haar man. Zelf kon ze na de oorlog moeilijk aan huisvesting komen. Met haar zoon heeft ze nog vaak moeten verhuizen.

Veel gelegenheid om vanuit Arnhem het graf te bezoeken was er niet. Zoon Hans kwam er pas vaker toen hij als militair chauffeur op De Wittenberg tussen Garderen en Stroe was gelegerd. Toen hij trouwde, werd het bruidsboeket als eerbetoon op het graf van zijn vader gelegd.

De zerk is rond 2007 verwijderd. Momenteel wordt uitgezocht waar hij gebleven is. Onlangs heeft Elspeter Alex Westerbroek Steentjes’ zoon, geboren in 1939, opgespoord. Daardoor werd meer over het verhaal achter het oorlogs­graf bekend.

www.elspeethistorie.nl voor een video.

Elspeter H. van Asselt (06-16514817) zoekt meer informatie over Steentjes.