Vanaf de Stadsbrug is de snijkopzuiger te zien die de vaargeul verdiept waar de kogge vorige maand boven water werd getild. De installatie doorwoelt met een grote boorkop de rivierbodem en voert het zand af naar twee naastgelegen duwbakken.

Het was bekend dat deze forse combinatie niet onder de Stadsbrug aan het werk kon. Dus wordt daar gegraven met een graafmachine op een ponton. Maar een maand geleden raakte deze delen van oude palen onder water.

Het werk werd stilgelegd om te onderzoeken wat de graafmachine geraakt had. „Er zijn twintig palen gevonden, waarvan er nog negen onder de brug zitten. Het is een vrij spectaculaire vondst”, zegt Jager. Enkele palen zijn gedateerd, waarvan de oudste uit 1476 stamt. Onderdelen dus van een van de oudste bruggen van Kampen.

Het is de tweede grote vondst bij de voorbereidingen voor het uitdiepen van de vaargeul. Daarbij werd enkele jaren terug al de zogeheten IJsselkogge, een middeleeuws handelsschip, op de bodem gevonden. Deze kogge werd afgelopen maand geborgen.

Rijk en machtig

De stad, rijk en machtig in de Hanzetijd, bouwde in 1448 een brug naar de overzijde van de IJssel. Het was de eerste Nederlandse rivierbrug sinds het vertrek van de Romeinen. Kosten: 17.000 Rijnse guldens, grofweg te vergelijken met de 15 miljoen euro die de huidige Stadsbrug uit 2001 kostte.

De middeleeuwse brug was niet zo populair bij verschillende steden langs de IJssel en de Rijn, maar protest bij de bisschop van Utrecht en bij de Rooms-koning van het Duitse Rijk haalde niets uit.

Kampen trok zich van de protesten niets aan. Het had juist meer te duchten van de weersomstandigheden: midden 15e eeuw raakte de brug ernstig beschadigd door kruiend ijs. De brug werd hersteld en in latere jaren werden er wijzigingen aangebracht.

Herstel gebeurde meestal met gebruikmaking van delen van de oudere brug. Dat maakt het lastig om te achterhalen van welke versie van de brug de gevonden palen precies zijn.

De vondst is verrassend omdat bij de bouw van de brug in de 19e en latere vervangers ervan in de 20e eeuw de fundamenten diep zijn gelegd. Daarom is er bij de bouw van de Stadsbrug van 2001 al niets meer uit de middeleeuwen aangetroffen. Nu is er dus gegraven op plekken waar dat toen niet nodig was.

De nog aanwezige palen worden eerst in kaart gebracht. Daartoe rukt een duikteam uit. Een riskante operatie: de stroming onder de brug is vele malen sterker dan die het duikteam bij de IJsselkogge destijds te verduren had.

Nu of nooit

Het inmeten is van belang om te bepalen hoe de oude brug is aangelegd. Daarna worden de palen er een voor een uitgehaald.

Het is nu of nooit, zegt stadsarcheoloog Jager. „Na dit baggerwerk heb je zo’n kans nooit weer. Dit is echt de moeite waard.” Voordeel voor de gemeente is de hoofdregel ”de verstoorder betaalt”. In dit geval zijn de kosten voor Rijkswaterstaat. Jager: „Het is mooi dat er geld is om zo’n vondst boven water te halen.”