Het gaat om een omvangrijke fraude in de periode van 1995 tot en met 2001 in de utiliteitsbouw, zoals kantoren, scholen en ziekenhuizen. GroenLinks-kamerlid Vos, die in 2002 de parlementaire enquêtecommissie over de bouwfraude leidde, had zondag inzage in de documenten. Daaruit zou volgens haar blijken dat alle grote bouwbedrijven bij de fraude zijn betrokken.

Het openbaar ministerie kwam afgelopen week in bezit van de schaduwboekhouding, omdat iemand zich meldde met „een dik pak papier onder de arm.” De identiteit van die persoon wordt niet bekendgemaakt.

Ook dagblad De Telegraaf had de informatie in bezit. De krant meldde zaterdag dat ongeveer 90 bedrijven betrokken zijn bij verboden prijsafspraken van in totaal 250 bouwprojecten. Hierdoor kwam de bouw van kantoren, ziekenhuizen en scholen duurder uit dan nodig was.

Enkele grote bouwconcerns, zoals Heijmans, Dura Vermeer, BAM, VolkerWessels en Ballast Nedam, lieten zaterdag gelijk weten mee te werken aan een onderzoek van kartelwaakhond NMa. Heijmans en Ballast Nedam meldden afgelopen week al mogelijke overtredingen bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit.

Maandag werd bekend dat de naam van oud-minister Annemarie Jorritsma voorkomt in de schaduwboekhouding van het bouwconcern Boele & Van Eesteren. Het familiebedrijf Jorritsma Bouw zou geld hebben verrekend bij de bouw van een school in Dronten, zo meldde De Telegraaf maandag. Het dagblad beschikt samen met het openbaar ministerie over de schaduwboekhouding van Boele.

Annemarie Jorritsma, op dit moment burgemeester van Almere, ontkent elke betrokkenheid. In De Telegraaf zegt ze zich nog nooit te hebben bemoeid met Jorritsma Bouw en evenmin zaken te hebben gedaan met Boele & Van Eesteren.

Jorritsma heeft een belang van 6,3 procent in Jorritsma Bouw. Haar naam en die van haar zwager Hylke worden genoemd in de boekhouding die afgelopen weekend in de publiciteit kwam.

Volgens deze boekhouding had Boele & van Eesteren 102.000 gulden te goed van Jorritsma Bouw, onder meer wegens de bouw van een school in Dronten in 1999. Annemarie en Hylke Jorritsma -beiden worden met naam en toenaam genoemd- zouden 72.000 gulden hebben voldaan, waarna een tegoed resteert van 30.000 gulden.

In het verleden is vaker gesuggereerd dat bij oud-minister Jorritsma en haar familiebedrijf sprake zou zijn van belangenverstrengeling. De VVD-politica heeft dat steeds categorisch ontkend. De voormalige bewindsvrouw, die zowel minister van Verkeer en Waterstaat als van Economische Zaken is geweest, is tijdens de parlementaire enquête naar de bouwfraude ook gehoord. Vorige maand ondertekende ze als burgemeester van Almere een gedragscode. Zodra de gemeente van Almere zaken doet met bouwbedrijf Jorritsma neemt de loco-burgemeester haar taken over.

Over mogelijke boetes voor de bouwbedrijven kon een woordvoerder van de NMA maandagmorgen nog niets zeggen. Aan de ene kant gelden er namelijk boeteverhogende omstandigheden, omdat de bouwbedrijven wisten dat de prijsafspraken strafbaar zijn. Aan de andere kant kunnen bedrijven ook op clementie rekenen als ze meewerken aan een onderzoek van de NMa.

Waarschijnlijk door deze clementieregeling zochten bouwbedrijven de afgelopen dagen zelf contact met de NMa. Heijmans en Ballast Nedam meldden al mogelijke overtredingen van dochterbedrijven. VolkerWessels, BAM Groep en Dura Vermeer lieten weten volledig aan een onderzoek mee te werken. Bij de vorige bouwfraude ging het vooral om grond-, weg- en waterbouw.

De zaak doet sterk denken aan de bouwfraude die in 2001 aan het licht kwam dankzij de schaduwboekhouding van het bedrijf Koop-Tjuchem. Daarbij was met name sprake van wegenbouwers die onderling illegale prijsafspraken maakten. De kwestie leidde tot een parlementaire enquête naar de bouwfraude. Later dit jaar komt een aantal van deze fraudezaken voor de rechter.

In dit geval betreft het de zogeheten utiliteitsbouw (”gebruiksgebouwen” zoals kantoren, scholen, ziekenhuizen, fabrieken). Het openbaar ministerie verwacht dat het onderzoek niet veel tijd in beslag zal nemen.