Uit een belronde door deze krant blijkt dat sommige kerken ervoor kiezen de dodenherdenking in de avonddienst een kerkelijke inbedding te geven. De gezamenlijke kerken van Dedemsvaart bijvoorbeeld beleggen een korte dienst in de christelijke gereformeerde Immanuëlkerk over het thema ”Wat is de prijs van vrijheid?” met aansluitend een tocht naar het herdenkingsmonument.

In de Amsterdamse Noorderkerkgemeente vervalt de avonddienst zondag. Dit „vanwege de jaarlijkse dodenherdenking bij het monument op de Noordermarkt met aansluitend het traditionele herdenkingsconcert in onze kerk”, licht predikant dr. P. J. Visser op zijn blog toe, „wat overigens voor ieder vrij toegankelijk is. Ook dit jaar ben ik gevraagd op te treden als gastheer en ter opening een kort moment van bezinning te verzorgen. Als onderdeel van de Amsterdamse samenleving geven wij daar graag onze medewerking aan. Uiteraard op hoop van zegen.”

Geen goede zaak

Voorzitter D. van der Sluis van de Nederlandse Vereniging tot bevordering van de Zondagsrust en de Zondagsheiliging vindt dat de dodenherdenking niet past bij het karakter van de zondag. „Het gaat om een tere zaak. Die dag is ons zo dierbaar dat we die niet willen gebruiken voor het herdenken van de gevallenen in de oorlog. Dat is in het verleden ook altijd ons standpunt geweest. Het gaat om een invulling overeenkomstig Gods Woord. Het vervroegen van kerkdiensten vinden we ook geen goede zaak. Bovendien zullen er voor een herdenking op zondag toch allerlei werkzaamheden verricht moeten worden.”

Van der Sluis betreurt het dat er ook enkele gemeenten met een SGP-burgemeester zijn waar de herdenking op zondag 4 mei plaatsheeft. „Dat vinden we jammer en we zullen hen daar op een goede wijze ook over benaderen.” De voorzitter erkent dat de zaterdag voor de Joodse gemeenschap een heilige dag is, maar geeft aan dat dit in het bestuur van de vereniging geen rol heeft gespeeld bij de overwegingen.

Overigens zijn er ook kerkleden die moeite hebben met 4 mei als zodanig. Nogal eens is dan de gedachte dat het hier om een ‘modern’ fenomeen gaat: „De doden herdenk je niet in het openbaar, die herdenk je thuis, alleen, in de binnenkamer.”

Vrijheid

De Amsterdamse rabbijn Lody van de Kamp heeft zo lang hij zich kan herinneren nog nooit een dodenherdenking op zaterdag –de Joodse sabbat– bijgewoond. „Valt 4 mei op die dag, dan gaan we niet naar de plechtigheden bij het monument, dat past niet bij de manier waarop we de sabbat houden.”

Toch heeft Van de Kamp er geen moeite mee wanneer de dodenherdenking in sommige plaatsen in verband met de zondagsrust naar de zaterdag wordt verplaatst. Dinsdag twitterde hij: „Herdenken in vrijheid. Waarom geen vrijheid voor hen die op zondag de dodenherdenking om religieuze redenen niet kunnen meemaken? Religieuze vrijheden opeisen begint met religieuze vrijheden gunnen.”

De rabbijn vraagt zich af waar anderen zich mee bemoeien. „Als orthodoxe christenen vinden dat de dodenherdenking niet past bij hun beleving van de zondag, dan hebben zij het recht om naar een andere dag uit te wijken. Ook een burgerlijke gemeente heeft het recht om zich op dit punt te schikken naar de wens van de bevolking. Het is daarnaast geen wet van meden en perzen om de dodenherdenking op 4 mei te houden.”

Dat de dodenherdenking uitgerekend wordt verplaatst naar de dag waarop de Joden sabbat houden, accepteert Van de Kamp als een gegeven. „Ik bemoei me er niet mee hoe anderen deze dag invullen, dat is hun zaak. En laten we de kwestie niet groter maken dan ze is. In plaatsen waar de dodenherdenking op zaterdag wordt gehouden, is over het algemeen geen grote Joodse gemeenschap te vinden.”