Volgens het Nationaal Ouderenfonds voelen meer dan 200.000 65-plussers zich extreem eenzaam. Ze krijgen gemiddeld slechts één keer per maand bezoek. Eenzelfde aantal ouderen, 10 procent van alle senioren in Nederland, ziet rond Kerst en oud en nieuw niemand. Het is onbekend of zich hieronder ook kerkmensen bevinden.

Het Nationaal Ouderenfonds organiseert jaarlijks onder andere kerstdiners en een concert voor eenzame senioren. De Riki Stichting stuurt sinds 2007 in de laatste twee weken voor Kerst basisschoolleerlingen en vrijwilligers van de Zonnebloem op pad om 18.000 ouderen te bezoeken en hun een kerstpakket aan te bieden. Ook kerken zetten zich tijdens de decembermaanden in voor oudere gemeenteleden.

„Ieder jaar brengt de kerkenraad de bejaarden een extra bezoek in de week voor Kerst”, vertelt C. van Haaften, diaken van de oud gereformeerde gemeente in Nederland in Utrecht. „We geven onze ouderen in december een goed boek met meditaties of preken van predikanten zoals ds. C. Smits of ds. W. C. Lamain. Gemeenteleden met een goed gevulde boekenkast of mensen die het lezen steeds moeilijker valt, kunnen voor een fruitmand kiezen.”

Het bezoek is niet alleen bedoeld voor de gezelligheid. „De Bijbel gaat open, niet in de laatste plaats omdat de geboorte van de Zaligmaker de aanleiding vormt om bij een gemeentelid langs te gaan.”

De gemeente van Utrecht ziet het volgens Van Haaften als haar taak om een sociaal isolement bij de oudere leden te voorkomen. „In een stad vereenzamen ouderen mogelijk eerder dan in een dorp. Zeker als kinderen niet in de buurt wonen. Onze predikant, ds. A. F. R. van de Veen, bezoekt de senioren in principe één keer per maand. Ouderen kijken daar echt naar uit. Voor alleenstaande bejaarden bestaat verder een bezoekrooster. Zij krijgen daardoor ook regelmatig vrijwilligers en kerkenraadsleden over de vloer.”

Er wordt bij het maken van het rooster wel naar iemands persoonlijke situatie gekeken. „Soms hebben kinderen en kleinkinderen zelf al een bezoekrooster opgesteld, woont iemand naast een van zijn kinderen of bestaat er geen behoefte aan regelmatig bezoek vanuit de gemeente.”

Extra gebaar

Bij de 70-plussers die lid zijn van de gereformeerde gemeente in Nederland aan de Gerbrandyweg in Gouda en degenen die in Huize Winterdijk in Gouda wonen, bezorgen vrijwilligers deze maand een levensmiddelenmand. Dit wordt gecoördineerd door de vrijwilligersorganisatie die hand- en spandiensten in de gemeente verricht. „Met dit gebaar laten we hun weten dat we ook in deze tijd aan hen denken. Uit de reacties die bij de kerkenraad binnenkomen, merken we dat dit wordt gewaardeerd”, zegt T. Bremmer.

„De dagen kunnen in de wintermaanden langer lijken”, merkt de diaken van de Goudse gemeente. „Dit komt onder andere doordat veel ouderen vanwege storm, regen of gladheid minder buiten komen. Ze zijn bang om te vallen. Een stuk medeleven doet dan extra goed.”

Het bezoek in december komt boven op de reguliere aandacht voor ouderen. De diakenen gaan voor de kerstdagen alleen bij gemeenteleden langs die in hun ogen een extraatje kunnen gebruiken. „We brengen dan zelf de levensmiddelenmand en overhandigen het gemeentelid een envelop met geld. Dit gebeurt niet alleen bij ouderen, maar ook bij mensen die van een minimuminkomen moeten rondkomen of bij gezinnen waarvan de vader werkloos is. Een geestelijk woord en een gebed zijn bij dit ambtelijke bezoek op hun plaats. Ik kies meestal een Bijbelgedeelte over advent of over de geboorte van de Heere Jezus.”

De gemeente kijkt ook buiten haar muren. Samen met de gereformeerde gemeente in Nederland aan het Stationsplein in Gouda en de plaatselijke gereformeerde gemeente worden gelden en goederen ingezameld voor de voedselbank. „Op die manier proberen we ook de minderbedeelden in onze stad te helpen.”

Praatje

Alleenstaande 70-plussers en weduwen en weduwnaars in de gereformeerde gemeente Middelberg-Centrum krijgen volgens diaken J. van Helleman zo’n twee keer per jaar bezoek van een wijkdiaken. „Een deel van hen ontvangt met Kerst een fruitmand. Het betreft mensen die aan huis gebonden zijn en/of mensen die weinig of geen familie hebben. Ze zijn blij dat er iemand komt. De behoefte aan een praatje is vaak net zo groot als die aan de fruitmand”, merkt Van Helleman. „Het kan deprimerend zijn om met deze donkere dagen alleen te zijn, maar dat geldt natuurlijk niet alleen voor ouderen.”

Vroeger was het gebruikelijk om in december ook de ouderen te bezoeken die in zorgcentrum Eben-Haëzer in Middelburg wonen. „Omdat er in deze maand al het nodige voor hen wordt gedaan, heeft de leiding van Eben-Haëzer ons gevraagd de fruitmand rond Pasen te bezorgen. Dat is natuurlijk geen enkel probleem.”

De Middelburgse diakenen bezoeken deze maand niet alleen ouderen. „We gaan ook langs bij gemeenteleden met een verstandelijke beperking die nog thuis wonen. We nemen dan iets voor hen mee, zoals een fruitmand, een cd of een boekje. Vooraf stemmen we met hun ouders af welk cadeau het meest in de smaak zal vallen.”

Niet alleen de kerkenraad heeft oog voor de ouderen in de gemeente. „Onze vrouwenvereniging doet veel bezoekwerk. Zo gaan de leden rond dankdag, in Zeeland de laatste woensdag van november, op visite bij mensen die alleen zijn. Ze overhandigen dan een dagboek.”

Tijdens de bezoeken in de komende weken vraagt Van Helleman de ouderen welk Bijbelgedeelte ze graag horen. „Zelf vind ik Jesaja 55 en Psalm 130 mooie gedeelten om te lezen.”