Drie weken geleden, na de boete van 774 miljoen euro, trad voorzitter Piet Moerland met onmiddellijke ingang af. Hij trok daarmee als hoogste baas, hoewel niet persoonlijk verwikkeld in het schandaal, namens de bank het boetekleed aan voor het sjoemelen met gegevens voor het vaststellen van het mondiaal belangrijke rentetarief.

Schat vond toen nog dat hij kon blijven zitten. Hij droeg binnen het bestuur wel de primaire verantwoordelijkheid voor de gang van zaken op het terrein van de internationale activiteiten, het onderdeel met de handelaren op de geldmarkt die in de fout gingen. Toch behield hij naar zijn zeggen het vertrouwen van de commissarissen en de toezichthouder op de financiële sector, De Nederlandsche Bank (DNB). Hij beloofde hard te zullen werken aan het repareren van de geschonden reputatie van de coöperatieve onderneming.

Een revanche wordt hem echter niet gegund. Maandag meldde Rabo dat hij per direct afzwaait. Volgens het persbericht is gebleken dat er „voor zijn aanblijven onvoldoende draagvlak bestaat.” De raad van commissarissen wilde met hem doorgaan, maar daartegen is verzet gerezen vanuit de lokale Rabobanken. „Zonder hun steun kun je niet functioneren in de raad van bestuur”, lichtte een woordvoerder toe.

De commissarissen valt met de jongste ontwikkeling een inschattingsfout te verwijten, wat de toch al negatieve beeldvorming rond het concern verder versterkt. Zij hebben zich verkeken op de reactie van en de emoties onder de directeuren en hun medewerkers in de regio’s. Die praten met de boze klanten, die horen rechtstreeks wat er leeft onder het publiek. Zij vonden het blijkbaar onverteerbaar dat Schat geen consequenties verbond aan de affaire. Bovendien nemen zij het de leiding op het hoofdkantoor in Utrecht waarschijnlijk kwalijk dat die, zoals uit rapporten naar voren komt, ondanks signalen over de rentemanipulatie niet eerder ingreep.

President-commissaris Wout Dekker spreekt in de maandag uitgegeven verklaring van „een moeilijk besluit voor alle partijen.” Volgens waarnemend bestuursvoorzitter Rinus Minderhoud verliest het bedrijf in Schat een internationaal topbankier „die veel voor de Rabobank heeft betekend.” Schat, geboren in Friesland en opgeleid als bedrijfsjurist, maakte in 2006 zijn opwachting in het college.

Over een eventuele vertrekregeling zal, gezien de gevoeligheid rond gouden handdrukken, een „onafhankelijke derde” beslissen, laat Rabo weten. Het wil uiteraard niet ook op dat punt straks weer de volle lading over zich heen krijgen en schakelt daarom iemand van buitenaf in. Rabo wijst geen plaatsvervanger aan voor Schat. De coöperatie verwacht „op afzienbare termijn” een opvolger te benoemen.

Al met al heeft de bank in korte tijd vier bestuursleden verloren. Schat haakte maandag af, Moerland drie weken terug. Gerlinde Silvis werd begin dit jaar aan de kant geschoven. Zij struikelde over de naleving van de toezichtregels van DNB ten aanzien van klantintegriteit. Op dat gebied waren de dossiers bij de lokale vestigingen onvoldoende op orde. De zaak veroorzaakte spanningen tussen centraal en lokaal niveau. Hans van der Linden trad terug nadat hij eerder met ziekteverlof was gegaan. Verder ging voorzitter van de raad van commissarissen Lense Koopmans afgelopen juni met pensioen.

Door al die personele wijzigingen zou de continuïteit in de leiding van het bedrijf gevaar kunnen lopen. Weer een zorg erbij voor Rabo. Het lijkt daarom van enorm belang dat de bank snel iemand benoemt die uitstraalt dat hij het vertrouwen in de organisatie weet te herstellen.