Wie heeft het Kamerdebat aangevraagd en wanneer?

Het Kamerdebat is aangevraagd door PVV-Tweede Kamerlid Agema op 13 juni. Agema kreeg steun van de SP, de Partij voor de Dieren en het CDA. Dat was niet genoeg voor een plenair debat, wel voor een dertigledendebat. De wachtlijst voor deze debatten was toen echter lang, al zo lang dat duidelijk was dat dit debat pas na het zomerreces kon worden gevoerd.

Welke kwestie snijdt Agema aan?

Het kabinetsbeleid is erop gericht ouderen met een lichte tot middelmatige zorgvraag langer in de thuissituatie te verzorgen. Plaatsing in een verzorgingshuis moet volgens het kabinet pas in beeld komen als de zorgvraag zo zwaar is dat thuis blijven wonen niet langer een optie is.

Tijdens debatten over dit beleid benadrukte verantwoordelijk staatssecretaris Van Rijn (VWS) steeds dat het kabinetsbeleid toekomstgericht is en dus geen gevolgen heeft voor ouderen die nu in zorginstellingen verblijven, ongeacht de zwaarte van hun zorgvraag. Gedwongen verhuizingen van ouderen met een lichte tot middelmatige zorgvraag zouden volgens Van Rijn niet aan de orde zijn.

Dagblad Trouw meldde echter op 13 juni dat „honderden ouderen” als gevolg van het kabinetsbeleid nu al gedwongen hun verzorgingshuis moeten verlaten. „Bij Opella, een zorgaanbieder in Wageningen, worden honderd ouderen van gemiddeld 87 jaar oud getroffen. Gisteren was het de beurt aan een honderdjarige bewoonster. Evenals negen anderen gaat zij weer op zichzelf wonen”, aldus Trouw. Agema wil daarover opheldering van Van Rijn.

Heeft de PVV een punt?

Het verhaal van de 100-jarige vrouw bleek al snel feitelijk onjuist; zij verhuisde op eigen initiatief naar een nieuw appartement, nadat de afdeling van het verzorgingshuis waarin zij woonde vanwege een al geplande renovatie werd gesloopt. Wat de PVV wel haarfijn aanvoelt, is dat er verschil is tussen de directe en de indirecte gevolgen van het kabinetsbeleid. Strikt genomen heeft Van Rijn gelijk: de bestaande groep ouderen met een lichte zorgvraag die nu zorg ontvangt uit de AWBZ, behoudt zijn recht op zorg; ook als deze zorg straks wordt overgeheveld naar gemeenten. Dat laat onverlet dat er wel degelijk consequenties zullen zijn voor zorginstellingen met bovengemiddeld veel van deze ouderen. Omdat nieuwe aanvragen van deze groep voor een plek in een instelling per 1 januari 2015 niet meer worden gefinancierd, zijn dergelijke zorginstellingen al op korte termijn niet meer winstgevend te exploiteren. Dat betekent niet dat de bewoners op straat worden gezet –de zorgkantoren die de AWBZ uitvoeren, hebben zorgplicht– maar gedwongen verhuizingen kunnen wel degelijk aan de orde zijn. Tel daarbij op dat bezorgde burgers die oude zekerheden zien wegvallen, behalve de SP ook steeds vaker de PVV weten te vinden om hun ongerustheid over de gevolgen van het kabinetsbeleid kenbaar te maken en het lijdt geen twijfel: als het debat een feit is, zal Agema’s spreektekst met pittige, al dan niet aangedikte praktijkvoorbeelden zijn gekruid.

Maakt deze kwestie Van Rijn nerveus?

Waarschijnlijk wel een beetje. In de Tweede Kamer heeft hij aan de steun van de coalitiepartijen VVD en PvdA genoeg, maar voor de Eerste Kamer is dat te weinig. Daar is hij aangewezen op (een combinatie van) oppositiepartijen, zoals D66, GroenLinks en CDA. Er is een gerede kans dat hij deze partijen binnenboord houdt met de toezegging dat de zorgplicht van zorgkantoren voor de bestaande groep ouderen met een lichte zorgvaag blijft bestaan. Daar staat wel tegenover dat de bereidheid van de oppositie om Van Rijn te steunen er niet groter op wordt als het berichten blijft regenen over verzorgingshuizen die op omvallen staan.

Horen we na het zomerreces nog van dit debat?

Reken maar dat elk bericht over gedwongen verhuizingen voor de PVV voldoende zal zijn om opheldering te eisen. Agema laat desgevraagd het volgende weten: „Als je technisch gesproken de lagere budgetten voor lichte zorgvragen niet meer financiert, vallen de verzorgingshuizen om. De kleine binnen een jaar, de grotere het jaar erop. Wat de staatssecretaris beweert, klopt dus van geen kant. Aanvankelijk werden we voor gek versleten toen we zeiden dat de verzorgingshuizen zouden sluiten door het kabinetsbeleid en het lenteakkoord van VVD, CDA, D66, GroenLinks en ChristenUnie uit 2012. Ook de staatssecretaris benadrukte dat er niets verandert voor de huidige bewoners. Op 13 juni gaf hij echter aan dat ze recht blijven houden op een plek in een verzorgingshuis, maar sloot hij gedwongen verhuizingen niet langer uit. Wat is de volgende stap? Toch maar onder de brug met oma? Ik zal mij inzetten voor het behoud van de verzorgingshuizen, zodat huidige én aankomende bewoners er terechtkunnen voor zorg en hulp.”

Dit is de vierde aflevering in de serie Op de wachtlijst.

Ruim veertig al ingewilligde verzoeken voor een Kamerdebat kunnen pas na het zomerreces worden ingepland. Is debatteren dan nog zinvol?