Voor prof. Mladen Popovic gaat met de tentoonstelling een droom in vervulling. De directeur van het Qumran Instituut in Groningen opperde al in 2008 het idee van een expositie over de Dode Zeerollen, waarvan hij met zijn instituut studie maakt. Dinsdag is het eindelijk zover voor het grote publiek. De pers kreeg gisteren alvast een voorproefje.

De Dode Zeerollen zijn nog veel meer dan een onschatbare bron van kennis over het Jodendom en de Bijbel, benadrukt Popovic. De gastconservator van de tentoonstelling wil vooral de wereld waarin de geschriften ontstaan zijn tot leven brengen. Vandaar dat de expositie aan de hand van tal van archeologische vondsten het Joodse leven in Israël rond het begin van de jaartelling voor het voetlicht brengt.

Een sprekend voorbeeld is voor Popovic een tuniek („een oude jas”) die gevonden is in een grot in de woestijn van Judea. Het kledingstuk werd aangetroffen met de stoffelijke resten van een kindje van twee of drie jaar oud er nog in. Het hoorde bij een gezin dat op de vlucht was voor de Romeinen. De familieleden zaten echter als ratten in de val, omdat de vijand boven de grot zijn kamp had opgeslagen.

Ook al staan de Dode Zeerollen in Assen figuurlijk in het zonnetje, de teksten zelf moeten zo veel mogelijk in het donker blijven. De Israëlische Oudheidkundige Dienst (IAA), die de Dode Zeerollen beheert, stelt strikte regels aan de hoeveelheid licht waaraan de oeroude documenten blootgesteld mogen worden. Ook met de meest efficiënte lichtval is de limiet al na drie maanden bereikt. Vandaar dat de acht fragmenten halverwege de tentoonstelling vervangen worden door andere.

De IAA laat niets aan het toeval over. Uzi Dahari, adjunct-directeur van de IAA, is met een delegatie afgereisd naar Drenthe om de inrichting van de expositie te begeleiden. Hij vertelt met gepaste trots over de archeologische rijkdommen in Israël. „Wij hebben geen olie of gas, wij hebben geschiedenis.”

De tentoonstelling onderscheidt zich ook door de „verhalende opzet”, vertelt Peter Schonewille, hoofd tentoonstellingen van het Drents Museum. „De bezoekers moeten als het ware ervaren dat zij de eerste zijn die de rollen ontdekken.”

Wie de tentoonstellingsruimte binnenloopt, stapt dan ook meteen de Joodse wereld van 2000 jaar geleden binnen. Er staan onder andere twee watervaten zoals die waarschijnlijk ook gebruikt werden op de bruiloft in Kana, waar Jezus water in wijn veranderde.

Bij de wereld van de Dode Zeerollen hoort ook de grootheidswaanzin van koning Herodes 
de Grote en de dramatiek van 
de Joodse opstand tegen de Romeinen, die uiteindelijk leidde tot de verwoesting van de tempel. Ook dramatisch, maar dan in positieve zin, is het verhaal van de ontdekking van de rollen in de 20e eeuw, dat de bezoeker kan meebeleven.

Maar niets gaat boven het zien van de eeuwenoude teksten zelf. In het midden van de tentoonstellingsruimte is een halfduistere ruimte die wel iets aan een grot doet denken. Bij ieder fragment moet op een knopje gedrukt worden om licht te laten vallen over de oeroude letters.

De religieuze betekenis van de rollen komt aan het einde van de tentoonstelling aan de orde. Er is zelfs aandacht voor de islam als derde ”godsdienst van het boek”. Het museum wil op een wetenschappelijke manier voorlichting geven en niet op religieuze tenen trappen, licht directeur Annabelle Birnie toe. Bij de voorbereiding zijn gesprekken gevoerd met opperrabbijn Benyamin Jacobs en preses ds. K. van den Broeke van de Protestantse Kerk in Nederland, zegt ze. Ontmoetingen met vertegenwoordigers van de islamitische gemeenschap staan nog op de rol.

Op drie verschillende schermen doen aanhangers van de drie godsdiensten hun verhaal. „Vroeger moesten wij iedere week een psalmversje leren”, vertelt een christelijke vrouw van 69 jaar. Het geloof leefde een tijd lang weinig voor haar. Nu ze ouder is, leest ze weer meer in de Bijbel. „Ik kom wel een andere God tegen dan ik vroeger voorgeschoteld kreeg.”

De tentoonstelling ”De Dode Zee-rollen” loopt tot en met 5 januari 2014. Openingstijden: 11-17 uur, maandag gesloten. Entree voor volwassenen 15 euro, jongeren tot 18 jaar vrije entree.

Dit is het derde en laatste artikel in een serie over de Dode Zeerollen.

Nieuw boek

Ter gelegenheid van de tentoonstelling in Assen verschijnt het boek ”De Dode Zeerollen. Nieuw licht op de schatten van Qumran” (uitg. WBOOKS, 24,90 euro). In de uitgave onder redactie van prof. dr. Mladen Popovic vertellen experts over de vondst, de historische achtergronden en de betekenis van de Dode Zeerollen, volgens de laatste stand van de wetenschap. Het fraai geïllustreerde boek bevat ook foto’s en vertalingen van alle zestien fragmenten die in het Drents Museum tentoongesteld worden.