Natuurlijk zal hij het samen met de andere commissieleden moeten doen: PvdA’er Groot (ondervoorzitter), VVD’er Mulder, CDA’er Oskam, D66’er Hachchi en SP’er Bashir. Maar als straks, na anderhalf jaar in stilte buffelen, de gisteren geïnstalleerde enquêtecommissie naar misstanden bij woningcorporaties in de openbaarheid treedt, zal het toch vooral de voorzitter, Van Vliet, zijn die in de spotlights staat.

Dat juist deze in Susteren geboren Limburger de commissie gaat leiden, is opmerkelijk. Bij enquêtecommissies is een constructieve opstelling van de deelnemende Kamerleden van groot belang; een onderzoek kan eigenlijk alleen slagen als de individuele parlementariërs bereid zijn regelmatig over hun eigen partijpolitieke schaduw heen te springen. Dan denk je bij de post van voorzitter niet meteen aan een PVV’er.

Daar komt bij dat de laatste keer dat een PVV-Kamerlid aan een onderzoekscommissie deelnam, geen succes was. Parlementariër Graus stapt in 2011 boos uit de commissie-De Wit (die onderzoek deed naar overheidsmaatregelen tijdens de kredietcrisis), omdat hij vond dat hij te weinig gelegenheid kreeg om vragen te stellen over de bonuscultuur bij banken.

Dat de Kamer er nu toch voor kiest de leiding te geven aan Van Vliet, zegt wellicht iets over de normalisering van de PVV, maar tekent in elk geval ook het gezag dat dít Kamerlid de achterliggende jaren heeft opgebouwd. Van Vliet, die in Maastricht fiscaal recht studeerde, was na zijn studie onder meer belastingadviseur bij Ernst & Young, bedrijfsfiscalist en internationaal private banker bij Van Lanschot. Op 17 juni 2010 kwam hij in de Tweede Kamer.

Hij omschrijft zichzelf als een „vechter met humor” die na een drukke week in de Tweede Kamer graag in zijn woonplaats Nederweert op zijn motor stapt om zich te ontspannen. Hij debatteert in de Kamer vaak in duidelijke taal over belastingen en zaken zoals jeugdwerkloosheid en WW voor artiesten.

Van Vliet slaagde er de afgelopen twee jaar meerdere keren in de Kamer achter opmerkelijke moties van zijn hand te krijgen. Soms ook met bijzondere combinaties van partijen. Zo stemde tot verrassing van velen de PvdA in 2011 voor een motie van Van Vliet die het kabinet ertoe opriep alle financiële bonussen bij staatsgesteunde banken als ABN en ING eenmalig tegen 100 procent te belasten. Volgens het toenmalige minderheidskabinet was die motie in strijd met de Grondwet. De PvdA erkende de juridische problemen maar stemde toch voor, om het kabinet zo te dwingen de bonussen aan te pakken.

Van Vliet is ook de man achter een aangenomen motie die het kabinet vroeg om een oplossing te vinden voor oldtimers.

Een derde motie waarvoor Van Vliet een Kamermeerderheid kreeg, was eveneens een bijzondere: zij riep de regering op de kwalificatie van Nederland als belastingparadijs „te verwerpen en waar mogelijk in de discussie erop aan te dringen deze kwalificatie achterwege te laten.”

Aanleiding was de berichtgeving dat Nederland voor grote multinationals een belastingparadijs is. Volgens Van Vliet is dat niet zo: we betalen toeristenbelasting op vakantie in eigen land, hondenbelasting en een van de hoogste tarieven in de inkomstenbelasting. Tot ontzetting van veel SP’ers hielp ook hier de PvdA Van Vliet aan een meerderheid.

Nu mag de PVV’er zijn tanden zetten in misstanden bij woningcorporaties en mag hij gaan onderzoeken of er misschien fundamentele gebreken zijn in het stelsel van corporaties. Ook mag hij straks aanbevelingen gaan doen over hoe het beter kan.

Die rol lijkt hem op het lijf geschreven. Want Van Vliet mag dan een olijke en gemoedelijke uitstraling hebben en regelmatig kwinkslagen ten beste geven, als het erop aankomt bijt hij zich als een terriër vast in de dossiers die hij onderhanden heeft. Of, om het in zijn eigen woorden te zeggen: „We gaan dit allemaal grondig uitpluizen.”

Vestia én andere corporaties

Al vorig jaar maart besloot de Tweede Kamer, op initiatief van het CDA, dat er een onderzoek moest komen naar de woningcorporaties. Gisteren werd er, na enige tijd van vooronderzoek, een enquêtecommissie geïnstalleerd. Een van de corporaties die onderzocht worden, is Vestia, dat in grote problemen kwam door risico’s in het financieel beheer. Toch kreeg ex-topman Staal bij zijn vertrek 3,5 miljoen euro mee.

Verder gaat het vooral om woningbouwverenigingen waar de minister ingreep door een toezichthouder aan te stellen of die gesaneerd moesten worden. De vraag is dan of het ging om incidenten of om symptomen van fundamentele gebreken.

De openbare verhoren van de enquêtecommissie staan gepland voor mei en juni 2014. Het eindrapport kan dan in oktober klaar zijn.