Een mediahoofd bestaat niet, maar Vonhögen heeft het. De lenigheid waarmee hij communiceert, kan niet aangeleerd zijn. Die is genetisch bepaald. Een intelligente oogopslag met een zweem van ondeugendheid. De lichtrollende ”r” maakt duidelijk dat hij geboren en getogen is in de Randstad. Hij spreekt trouwens op verzoek alle Nederlandse dialecten moeiteloos. En daarbij Engels, Duits, Frans en Italiaans. Vanzelfsprekend kan hij zich ook prima uitdrukken in de taal van de kerk: het Latijn.

Want hoewel hij nooit had gedacht het te worden, is Roderick vóór alles priester. Geen teruggetrokken predikheer, maar een mediapriester die de hele dag communiceert. Voor zijn dagelijkse podcast, via de sociale media en niet te vergeten via de televisie als presentator bij de omroep RKK.

Zijn woonkamer in de pastorie van de Amersfoortse Heilige Kruiskerk, waar hij regelmatig de eucharistie viert, staat vol hightech apparatuur maar voelt toch huiselijk aan. Beeldschermen, computers, laptops. En kasten vol games en dvd’s, vooral sciencefiction. Tegen de wand, heel prominent, staat een halfhoge kast met daarop een miskelk, een kaars, een icoon en een standaard voor de Bijbel. Het tekent de gelaagdheid –een woord dat hij vaak gebruikt– van zijn leven.

Als hij over zijn roeping tot het priester­ambt spreekt, begint alles aan hem te bewegen. Hij werd keurig rooms-katholiek opgevoed, maar toen hij een jaar of zeventien was, werd hij gegrepen door God. „Ik zag heel duidelijk dat er maar twee mogelijkheden waren. Of God bestaat niet –en dan is alles zinloos en wordt de kerk de Efteling– óf God bestaat wel. En als Hij bestaat en een relatie met mij wil, dan is dat…”. Hij valt stil, terwijl zijn armen door de lucht maaien. „Dát! Niet te bevatten. Dan heeft Hij dus een bedoeling met mijn leven. Dan wil Hij mij gebruiken. Zodoende kwam ik als priester ook tot mijn betrokkenheid bij de media en vooral bij de sociale media. Een geweldige kans om mensen over God te vertellen.”

U vertelt mensen over God, maar u hebt niet de bedoeling hen te bekeren. U wilt hen raken. Is dat niet wat minimaal voor een priester?

„Ik kán hen gelukkig niet bekeren. Dat doet God. Ik hoef niet anders te doen dan een opening te maken.”

De mens hoeft niets aan zijn zaligheid bij te dragen en kan dat ook niet.

„Als rooms-katholieken zijn we ervan overtuigd dat de mens door de zonde wel beschadigd is, maar niet kapot­gemaakt. Hij heeft een vrije wil om het goede te doen, maar kan de genade ook afwijzen.”

God werkt onwederstandelijk, zal een orhodoxe protestant u tegenwerpen.

„Onwederstandelijk: een prachtig, reformatorisch woord. Maar het sluit de vrije wil van een mens niet uit.”

Voor Luther wel.

„Rooms-katholieken denken iets positiever over de mens. Ieder mens loopt rond met een verlangen naar het goede, naar liefde en geborgenheid. En als dat verlangen God tegenkomt, klikt het. Aan ons de opdracht voor die ontmoeting met God een opening te maken.”

Om die opening te maken, gebruikt u seculiere zaken. Zo bent u bijvoorbeeld een grote fan van Harry Potter.

„Ik ben iemand van de sandwichgedachte. Ik probeer aan te sluiten bij dingen die actueel zijn en probeer dan ook de diepere gelaagdheid bloot te leggen. Zo viel me al heel lang geleden op dat de schrijfster van de Potterboeken heel vaak christelijke symbolen gebruikt. Daar haak ik op in. Hetzelfde geldt voor mijn voorliefde voor sciencefiction. Ook daarin zijn de diepe vragen te zien die mensen hebben over waar we vandaan komen en waar we naartoe gaan. Daar hebben we als christenen iets over te vertellen. Niet opdringerig, want dat stoot af, maar zo dat een doordeweekse heiden er wat aan heeft.”

U bent regelmatig te zien in talkshows op tv. Onlangs nog werd u in het VARA-programma De Wereld Draait Door op z’n zachtst gezegd nogal weggezet als priester. Wat doet dat met u?

„Heel weinig. Ik wist dat de desbetreffende tv-uitzending niet makkelijk zou worden. Toch was ik rustig omdat ik weet dat God de woorden moet geven die ik spreken moet. Ik zit daar ook niet voor mezelf. Dat geeft ontspanning en het maakt onbevreesd. Als ik dan uiteindelijk de reacties zie op dit tv-programma en de brede steun voor mijn optreden, dan denk ik: De Wereld Draait Door heeft alleen zichzelf schade berokkend.”

Het klimaat in Nederland wordt steeds antichristelijker.

„Zeg maar gerust dat het klimaat op dit moment soms uiterst militant atheïstisch is. Er is voor iedereen respect, behalve voor gelovigen. Maar ook daarvan moeten we niet zo overstuur raken. Een volgeling is niet meer dan zijn Meester, lezen we in de Bijbel. Dus er overkomt ons niets vreemds. Daarbij zie ik het ook heel duidelijk als een pendelbeweging. Wij bekijken het over een veel te korte tijd. Maar als je het beziet over een tijdsbestek van honderden jaren, zie je dat de kerk tijden van voor- en tegenspoed heeft gekend. En die tijden van voorspoed waren meestal het gevaarlijkst. Daarnaast weet ik dat het militante atheïsme ten diepste flinterdun is. Het steekt wel, maar er zit geen angel in.”

U bent geen creationist en noemt het scheppingsverhaal een theologisch verhaal. Is de schepping dan nog historisch?

„Het scheppingsverhaal uit Genesis is geen verslag, wil ik daarmee zeggen. Het is een stijlvorm waarin gezegd wordt dat wij als mensen door God gewild zijn. Onze ziel kan nooit een gevolg zijn van de evolutietheorie. Aan de andere kant heeft de Katholieke Kerk groot respect voor de wetenschap. Die houdt zich bezig met de vraag naar het hoe. De kerk met de vragen naar het waarom en waartoe. Daarbij kunnen we van elkaar leren, zonder te botsen.”

Hoever bent u met zo’n opstelling nog weg van de uitspraak van de bekende predikant Nico ter Linden, die Maria geen biologische maar een theologische maagd noemt?

„Als ik zeg dat het verhaal van de schepping een theologisch verhaal is, ontken ik niet dat er historische ankerpunten in dat verhaal zitten. Het verhaal heeft meerdere lagen. Vergelijk het met een muziekstuk dat uitgevoerd wordt door diverse koren en orkesten. De noten liggen vast, maar de vertolking is steeds weer anders. Zo is het met de Bijbel ook. Er is een rijkdom aan perspectieven, maar ze wijzen allemaal naar hetzelfde centrum: God. ”

In 2017 wordt 500 jaar Reformatie herdacht. Voor de nieuwe paus een mooie gelegenheid om de ban van Luther op te heffen?

„Een groot gebaar van verzoening zou ik geweldig vinden. We zijn als katholieken en protestanten zó diep familie van elkaar. Ons richtsnoer moet het gebed van Jezus Zelf zijn: opdat zij allen één zijn. Waar mensen God zoeken, vinden ze ook elkaar. Slechts een paar centimeter scheiden ons nog. Maar die laatste centimeters kan alleen de Heilige Geest overbruggen.”

Dit is het vierde deel in een serie interviews met opinieleiders.


„Ik ben nu eenmaal een prater, geen schrijver”

Roderick Vonhögen (1968) is als priester werkzaam in de rooms-katholieke parochie Onze-Lieve-Vrouw van Amersfoort. Daarnaast is hij internationaal bekend vanwege zijn werkzaamheden op het gebied van podcasting, het opnemen van geluidsbestanden, en nieuwe internetontwikkelingen vanuit het katholieke SQPN-netwerk (Star Quest Production Network). Zijn programma’s worden wereldwijd door tienduizenden mensen bekeken en beluisterd.

Voor de omroep RKK presenteert Vonhögen op zaterdag op Nederland 2 het programma Katholiek Nederland TV en is hij op zondagen op Radio 5 als mede­presentator betrokken bij Katholiek Nederland Radio.

Vonhögen is zeer actief op internet en de sociale media. Dagelijks maakt hij een podcast, waarin hij ook diverse persoonlijke zaken deelt. Voor zijn werk als podcaster kreeg hij diverse inter­nationale onderscheidingen.

Hij begon met podcasten toen hij in 2005 in Rome was ter gelegenheid van de verkiezing van een nieuwe paus. In de loop van jaren groeide dat werk uit tot wat het nu is. Door het bisdom is hij grotendeels vrijgesteld voor zijn mediawerk.

Roderick Vonhögen viert wekelijks de mis in verschillende Amersfoortse kerken en preekt voornamelijk uit zijn hoofd. „Ik ben nu eenmaal een prater, geen schrijver. Maar ik moet eerlijk zeggen dat ik daardoor ook wel eens wat lang preek. Tenminste, dat hoor ik dan terug van de kerkgangers.”

Om zijn hoofd leeg te maken én ideeën op te doen, doet de ‘internetmissionaris’ zo frequent mogelijk aan hardlopen. „De iPhone gaat mee, want dan kan ik de ideeën die ik tijdens het hardlopen krijg, noteren.”

”Father Roderick”, zoals hij internationaal genoemd wordt, is een verwoed gamer en heeft, als het om films gaat, een voorliefde voor sciencefiction. Hij begon jaren geleden met een website over Star Wars. „Prachtig was dat, zeker als je als reactie krijgt dat een heel gezin in de Verenigde Staten de kerk weer ontdekt, dankzij die site. Dat is trouwens niet m’n eerste opzet met dit werk. Maar ik hanteer wel een sandwichformule. Dat wil zeggen dat ik probeer door te stoten naar de diepere lagen van bijvoorbeeld scienefiction of dat wat er te zien is in de Harry Potterfilms. Want als je wat beter kijkt en leest, zie je onder heel veel zaken de diepste vragen van mensen. Waar komen we vandaan en waar gaan we naartoe? Daarop geeft de Bijbel naar mijn vaste overtuiging het antwoord.”

Uitgelicht

1. Kerk en staat moeten gescheiden zijn.

„Er is een sterke tendens in Nederland om religie steeds meer terug te dringen naar de privésector. In een gesprek met vertegenwoordigers van de kleine zend­gemachtigden liet staatssecretaris Dekker weten dat wat hem betreft geloof weer terug moet achter de voordeur. De relatief zeer goedkoop werkende kleine religieuze omroepen wordt, met bezuinigingen als excuus, de nek omgedraaid, waardoor de pluriformiteit van het publieke bestel ernstig wordt aangetast. Het veelgehoorde argument is dat kerk en staat gescheiden moeten blijven en de staat dus niet hoeft te betalen voor religieuze uitzendingen. De scheiding van kerk en staat was er in de eerste plaats ter bescherming van de kerk. Nu dreigt het omgekeerde: de vermeende meerderheid van ongelovigen legt gelovigen het zwijgen op in het publieke bestel. Terwijl juist heel veel in onze samenleving tot stand is gebracht vanuit een gelovige motivatie. Gelovigen dragen veel bij aan de samenleving en hebben recht op hun eigen geluid in de publieke media.”

2. We moeten de vrijheid van onderwijs ongemoeid laten.

„De vrijheid van onderwijs in ons land is een groot goed, maar staat onder druk door dezelfde secularisatiegolf die ook de pluriformiteit van de publieke omroep bedreigt. Je ziet de overheid steeds een stapje verder gaan in het voorschrijven van verplichte lesinhoud, ook als deze ingaat tegen gelovige uitgangspunten van de scholen zelf.

Dat een overheid aan kwaliteitsbewaking doet, is een goede zaak, maar op het moment dat scholen de vrijheid wordt ontnomen om vanuit hun principes het onderwijs op eigen wijze in te richten, kan er een situatie ontstaan waarin de scheiding van kerk en staat geweld wordt aangedaan. Het probleem in deze discussie is dat lang niet alle scholen binnen het bijzonder onderwijs hun oorspronkelijke identiteit een zichtbare rol toekennen, laat staan ervoor in de bres springen. Hierdoor wordt het bijzonder onderwijs kwetsbaar en gevoeliger voor overheidsbemoeienis.”

3. Wat heeft u met orthodoxe christenen?

„Orthodoxe katholieken en orthodoxe protestanten hebben veel dingen gemeen. Tegelijk is de kerkelijke cultuur tussen beide groepen in de loop der eeuwen sterk uit elkaar gegroeid. Wat ik zelf regel­matig ervaar in het gesprek met orthodoxe protestanten is dat er nog heel wat misverstanden leven ten aanzien van het katholieke geloofsgoed en de katholieke praxis. Andersom trouwens ook. De weg om die schematische beeldvorming te doorbreken, is ontmoeting en gesprek, ook op theologisch niveau. Maar de theologie­beoefening in Nederland staat onder grote druk. Met een snel slinkend aantal studenten neemt ook het draagvlak voor de academische theologie verder af. En in een situatie van krimp is de beweging naar binnen toe in plaats van naar buiten een voor de hand liggende. Toch hoort juist de openheid naar buiten toe, vanuit een sterk beleefde eigen identiteit, bij orthodoxie. Het is de beweging die Jezus Zelf maakt. Daarom zijn de media zo belangrijk. Ze geven gelovigen de kans om zich te laten zien, om beeldvorming over en weer bij te stellen en elkaar beter te leren kennen en waarderen.”