In de jaren daarvoor blonken we als kleine natie internationaal uit met een omvangrijke financiële sector. Die beschikte over spelers van wereldformaat. Zij floreerden als nooit tevoren. Misschien juist daardoor ontstond er in sommige bestuurskamers overmoed: alles op alles voor verdere expansie. De aandacht voor de daaraan verbonden risico’s verslapte. Toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB), constateren we met wijsheid achteraf, trapte ten onrechte niet op de rem.

Illustratief was de gang van zaken rond ABN AMRO. Het viel in 2007 ten prooi aan een consortium van de Britse Royal Bank of Scotland (RBS), het Spaanse Santander en het Belgisch-Nederlandse Fortis. Die verdeelden de buit. De ontmanteling van het concern vormde het begin van de teloorgang van een stukje Hollands glorie. De kredietcrisis en alle malaise daarna deden de rest.

De gebeurtenissen op een rij. Fortis verslikte zich in de grote hap van de overname. Het had moeite het benodigde kapitaal aan te trekken. Na de ondergang van Lehman Brothers, die mondiaal een vertrouwensschok veroorzaakte, gleed Fortis snel het ravijn in. Klanten liepen weg, de waarde op de beurs verdampte. Minister Bos van Financiën en president Wellink van DNB grepen in. 
Op 3 oktober 2008 kocht de staat ABN AMRO en de Nederlandse delen van Fortis op. De volledige nationalisatie kostte 
16,8 miljard euro.

ING naderde eveneens de gevarenzone en werd geholpen met 10 miljard euro aan steun uit de schatkist. De Europese Commissie verleende goedkeuring, maar onder strenge voorwaarden. Zo moet het conglomeraat zijn verzekeringstak (Nationale-Nederlanden) verkopen, mag het geen acquisities plegen en niet stunten met prijzen. SNS Reaal ontving, om zijn balans te verstevigen, een kapitaalinjectie vanuit Den Haag van 750 miljoen.

Een jaar later, in oktober 2009, sneuvelde DSB Bank. In de fase ervoor onderscheidde het bedrijf uit Wognum zich nog doordat het weinig last had van de financiële crisis. Maar er kwamen steeds meer berichten over dubieuze verkooppraktijken, die argeloze klanten dupeerden. Toen Pieter Lakeman spaarders ertoe opriep hun geld van de rekeningen op te nemen, volgde een bankrun. Het lukte eigenaar Dirk Scheringa niet een overlevingsscenario te presenteren. De overheid hield zich afzijdig; DSB fungeerde, anders dan SNS, niet als systeembank, hij was niet belangrijk genoeg om overeind te houden.

In april 2012 verdween Friesland Bank, onder invloed van de aanhoudende economische tegenwind, van het toneel. Maanden eerder had de directie al de conclusie getrokken dat een zelfstandig voortbestaan niet verantwoord was. De onderneming uit Leeuwarden vond onderdak bij Rabobank.

Die toonde zich in de crisisjaren een stabiele partij, zonder onrust eromheen. Wel raakte hij in november 2011 de prestigieuze triple-A-status kwijt. Maar de ratings gingen over de hele linie omlaag, zodat Rabo toch de hoogst gewaardeerde private bank ter wereld bleef.

Overmoed in de bestuurskamers, signaleerden we al. Met de gevolgen daarvan zijn we opnieuw geconfronteerd bij de recente redding van SNS Reaal. Dat spreidde in 2006 en 2007 vol zelfvertrouwen de vleugels uit. De aankoop van Property Fund betekende de toevoeging van een vastgoedpoot aan de activiteiten. Inmiddels weten we dat die stap fataal uitpakte.

Al met al biedt Nederland op bancair gebied anno 2013 een gehavende aanblik. In een betrekkelijk korte periode hebben zich drastische wijzigingen voltrokken. Van de nummers één tot en met vier zijn er twee genationaliseerd en heeft een derde de staatssteun nog niet volledig terugbetaald. Alleen Rabo vaart op eigen kracht.

Daarmee ligt onze reputatie aan diggelen. In de jaren negentig trokken met name ABN AMRO en ING de wijde wereld in. Ze bouwden ver over de grens posities op. ABN AMRO maakte furore in onder andere de VS, Brazilië en Italië. ING zette zich internationaal op de kaart met de inlijving van de Britse zakenbank Barings, die omviel door onverantwoorde speculaties van medewerker Nick Leeson. Maar die tijden zijn voorbij. Nederland kan op dit moment moeilijk meer trots zijn op zijn bancaire sector.