Prof. Verboom spreekt voor emeritipredikanten over veranderde positie ambt
HOEVELAKEN – „Had een ambtsdrager in 1970 gezag, vandaag moet hij dat gezag eerst waar maken. Dat geldt ook de predikant. Die is van zijn voetstuk gevallen. Hij wordt door de gemeenteleden niet meer de dominee, maar meneer, en soms gewoon Wim genoemd.”
Dat zei emeritus hoogleraar prof dr. W. Verboom woensdag in Hoevelaken. Hij sprak voor de contio van hervormd-gereformeerde emeritipredikanten.
In zijn lezing schilderde de emeritus hoogleraar de positie van predikanten in twee verschillende generaties, anno 1970 en 2012. Zijn toespraak lag min of meer in het verlengde van zijn boek ”Vrees en vreugde”, dat handelt over zijn eerste pastoriejaren in Benschop (1968-1973). De jonge predikant ds. M. van Dam (29) –sinds ruim twee jaar aan de hervormde gemeente in Hagestein verbonden– reageerde op de lezing.
Het predikantschap is als een verhouding tussen beroep en roeping, stelde prof. Verboom. „Iets waartussen in onze tijd een behoorlijke spanning bestaat.”
Ds. Van Dam zit niet zozeer met dat verschil, zo zei hij. „Ik ben altijd predikant en voel me niet in een keurslijf gedrongen. Wel lijkt mijn studeerkamer soms meer op een managementkantoor dan op een gebedskamer.”
De roeping tot het ambt is de dragende grond van zijn beroep, zo zei prof. Verboom. Predikant-zijn was zijn identiteit, 7 dagen van 24 uur. Hij was de spil in het gemeenteleven en het gemeentewerk en was het gezicht van het dorp.
Die spilfunctie had een sterke, maar ook een zwakke kant, gaf hij aan. „De gemeente stond of viel met het functioneren van de predikant. Hij was predikant in een maatschappij met een duidelijke structuur. Zijn positie is anno 2012 verschoven. In het dorpsleven speelt hij geen rol van betekenis meer en wat vroeger tot zijn kerntaken in de gemeente behoorde, is nu verdeeld over meerdere mensen.”
Ds. Van Dam heeft daar niet zo veel moeite mee. Hij voelt veel overeenkomst met hoe prof. Verboom de predikant anno 1970 schetste. „Ik ben als dorpsdominee de spil en het gezicht van de gemeente, maar ik hoef niet van alles voorzitter te zijn. Dat kunnen anderen ook en geeft mij veel ruimte voor andere dingen.”
Dat de predikant van zijn voetstuk is gevallen, noemde prof. Verboom –evenals ds. Van Dam– niet zo erg, „als het ambt maar niet van zijn voetstuk valt. Als dat gebeurt, valt de hele gemeente om, de predikant incluis.”
Fatsoenlijk
De situatie is, vergeleken met die van 1970, verbazingwekkend veranderd, zei de emeritus hoogleraar. Hij denkt hierbij aan de cultuur, de maatschappij, de kerk en het gemeenteleven. Heel sterk komt dat tot uiting in de wijze waarop over ethische onderwerpen wordt gedacht. „Euthanasie, abortus en homoseksualiteit waren in 1970 zaken die een fatsoenlijk mens afkeurde, je hoefde er niet eens kerkelijk meelevend of christelijk voor te zijn. Het zijn nu, om in Haagse termen te spreken, verworvenheden.”
De secularisatie is een van de belangrijkste kenmerken van deze tijd, aldus prof. Verboom. „Velen zijn de verbinding met God kwijtgeraakt. Dat gaat niet aan de mondig geworden gemeente voorbij. Heel wat gezinnen in de gemeente krijgen dagelijks nog laat op de avond huisbezoek van de ouderlingen Pauw & Witteman van de antichristelijke kerk.”
De predikant anno 2012 is veel meer een zoekende predikant geworden dan die van 1970, signaleert hij. „Er worden hogere eisen aan hem gesteld en de pastorale problemen zijn vaak veel gecompliceerder dan toen. Daarbij komt dat de collegiale omgang onder predikanten aanzienlijk is afgenomen.”
Ds. Van Dam houdt zich vooral bezig met een toekomstvisie. Zo vraagt hij zich af hoe de gemeente van Hagestein er over twintig of dertig jaar uit zal zien, zo zei hij woensdag.
