De 16-jarige Merthe is nog niet bekomen van de schrik. Zij vergat bij de uitnodiging via Facebook aan te vinken ”alleen voor vrienden”, waarna duizenden dat aangrepen om massaal naar het Groningse dorp te trekken om daar de boel op stelten te zetten. Dat had de jeugdige scholiere niet bedoeld en ook niet verwacht.

Mensen die zo hun vragen bij en bezwaren tegen sociale media hebben, zullen wellicht snel hun oordeel klaar hebben. „Dat heb je van al dat gedoe op Twitter, sms en Facebook. Het leidt alleen maar tot chaos.”

Toch is dat te snel geoordeeld. Zoals bij elk medium kan ook van de moderne communicatiemiddelen worden gezegd dat ze goed en verkeerd gebruikt kunnen worden. Niet de middelen maar de gebruikers ervan hebben schuld. Alle schuld.

De gebeurtenissen in Haren zijn een schrijnende illustratie van de immoraliteit onder grote groepen jongeren… en soms ook ouderen. Daar waar ze maar een kans zien om te rellen, zullen ze dat niet nalaten.

Het is walgelijk te moeten constateren dat er groepen zijn die hun hoogste genot beleven in het aanrichten van vernielingen, het molesteren van onschuldige voorbijgangers en –vooral– het inhakken op de politie. Zo gaan ze uit hun dak.

Het is even schokkend om te zien dat dit niet alleen voorkomt bij mensen uit lagere sociale milieus. Steeds weer zijn de autoriteiten verbaasd dat er onder deze relschoppers mensen zijn die door de week strak in het pak zitten en op vrijdag of zaterdag rondlopen met boksbeugels, fietskettingen en ijzeren staven. Als ze aan het einde van de week de kantoordeur achter zich dichttrekken, gaan alle remmen los om zich in bandeloosheid uit te leven. De heftige emotionele ervaringen geven hun een kick.

Soms komen deze relschoppers op maandagmorgen tot bezinning als ze voor de spiegel weer hun nette pak aantrekken. Vertwijfeld vragen zij zich af: „Wat heb ik gedaan?”

Dit gedrag, dat overigens ook zichtbaar is bij hooligans en bezoekers van houseparty’s, laat zien dat velen in meerdere werelden leven: door de week fatsoenlijk, aan het eind van de week bandeloos. Alsof met het beëindigen van de werkweek alle normen tijdelijk in de brandkast kunnen worden opgeborgen.

Natuurlijk kan dit niet van allen gezegd worden die vrijdagavond in Haren rondgelopen hebben. Sterker, eigenlijk is maar een kleine, harde kern behept met de zucht naar rellen. De meeste mensen die naar het Groningse dorp reisden, wisten dat er iets te beleven viel. Daar wilden ze bij zijn. Dit zijn dus geen relschoppers maar sensatiezoekers. Het gevaar is dat zij, vaak ongewild, worden meegesleept.

Maar ook als dat niet gebeurt, spelen zij hun rol. Door hun massale aanwezigheid stimuleren ze de kwaadwilligen tot hun ongetemd gedrag. Waarschijnlijk keuren veel van deze toeschouwers de wandaden van de relstrappers af, maar ze hebben niet de innerlijke moed deze boeven in de kou te laten staan door te vertrekken.