Onopvallend staat het pand uit 1860 tussen de andere bebouwing in de Zutphense wijk De Hoven: de voormalige stadsboerderij waar nu Museum Boer Kip is gevestigd. Groene, houten luiken met een hartje erin sieren de ramen. Een paar ouderwetse weckketels op de stoep doen dienst als bloembakken. De verf is er afgebladderd, maar dat staat op de een of andere manier juist prachtig.

Het is de plek waar tot zijn overlijden in 2006 de vrij­gezelle boer en kunstschilder Herman Kip woonde en werkte. Hij leidde een teruggetrokken bestaan en leefde zoals de mensen in de 19e eeuw: zonder koelkast, centrale verwarming, wasmachine of toilet. Hij sliep in de bedstee op stro en haalde water uit de pomp.

Door Kips levenswijze is veel in en om de boerderij in originele staat gebleven, zoals de potstal, schouwen, bedsteden en de oude tegels (estrikken) op de vloer. Het huis is, op verzoek van Kip zelf, na zijn overlijden bewaard gebleven zoals hij het heeft achtergelaten. Bijzonder is dat de boerderij ook van onder tot boven is volgepakt met een enorme hoeveelheid kunstwerken, gemaakt door de voormalige bewoner.

Kip was autodidact en schilderde in zijn vrije tijd graag, met name landschappen en bloemmotieven. Hij schilderde vooral op gebruiksvoorwerpen, zoals bloempotten, klompen, melkbussen, pannen, theepotten, emmers, kolenkitten en borden. Ook meubels nam hij onder handen. Er is zelfs een beschilderd orgeltje in het museum te zien.

De spullen die hij beschilderde had hij al in bezit, of werden gebracht door mensen uit de omgeving – die wisten Kip op een gegeven moment wel te vinden wanneer ze overtollige huisraad kwijt moesten.

Bezoekers van het museum krijgen direct na binnenkomst een film te zien over het leven van Kip. Verschillende buren die hem goed gekend hebben, doen daarin een boekje over hun buurman open. Er komt een beeld naar voren van een eigenzinnige man die met weinig mensen contact had. Boer Kip was iemand die veel van de natuur hield en wars was van allerlei vernieuwingen en moderne uitvindingen.

Als kind hield hij erg van tekenen en schilderen, maar zijn ouders konden die ‘nutteloze bezigheid’ niet waarderen. Kip ging dan ook geen bestaan als kunstenaar tegemoet, maar werd, net als zijn vader, boer. Hij bleef zijn hele leven in zijn geboortehuis wonen. Pas toen rond zijn zestigste het werk op de boerderij afnam, pakte hij zijn oude liefhebberij weer op.

Als je de boerderij binnenstapt, sta je direct in het woonkamertje waar Kip leefde. De bedsteedeuren staan open, erin liggen stro en een oude deken. Het ziet eruit alsof de boer net uit bed gestapt is. De wanden in het kamertje hangen propvol. Met schilderijen van Kip, maar ook met allerlei bordjes en snuisterijen die hij verzamelde. Op de eettafel –de plek waar de boer vaak zat te schilderen– staan allerlei (bloem)potjes uitgestald, vanbuiten én van­binnen beschilderd met kleurige, fijne bloemmotieven.

In de gang en de tussenkamer zijn de wanden aangekleed met diverse beschilderde panelen. Op een ervan is de boerderij te zien, een andere toont een gedeelte van de wijk De Hoven. Ook hangen er stadsgezichten van Zutphen en –hoewel Kip er nooit geweest is– Jeruzalem. Opvallend is dat de kunstenaar op bijna alle panelen de zon heeft geschilderd, als een rood of geel balletje boven in de lucht.

Nog meer kunstwerken zijn te bewonderen op de deel, waar een enorme hoeveelheid beschilderde melkbussen, vuilnis­emmers, klompen, emmers, blikken en zelfs koekenpannen staat. Op de meeste zijn bloemmotieven of landschappen afgebeeld, geschilderd in een kinderlijk aandoende stijl.

Volgens een van de buren die in de documentaire aan het woord komen, valt Kips werk onder de zogeheten naïeve schilderkunst, onder meer omdat hij zich niet aan perspectief­regels hield. Deze buurman vertelt in de film dat hij Kips schilderwerk eerst als een soort Staphorster stipwerk beschouwde. Maar later ontdekte hij dat hij ernaast zat: „Het niveau is hoger. Het harmonische kleurgebruik maakt de schilderingen bijzonder. Kip is ontzettend gevoelig geweest voor de sfeer van licht en kleuren.”

Museum Boer Kip is open van juni tot en met september. Buiten die periode rondleidingen voor groepen op afspraak.
www.museumboerkip.nl

Dagje Zutphen

Het is de moeite waard om een bezoek aan Museum Boer Kip te combineren met het bekijken van het historische centrum van Zutphen, een Hanzestad aan de IJssel.

Bij de VVV zijn diverse wandelroutes door de stad verkrijgbaar, onder andere een hofjeswandeling. Een thematische stadswandeling onder leiding van een gids is ook mogelijk. Zo is er een ”wandeling door Joods Zutphen” en een ”Ida Gerhardt Poëziewandeling”.

Zutphen leent zich goed om vanaf het water te bekijken. Van april tot en met oktober vaart er een fluisterboot langs de rand van het oude centrum. Tijdens de één uur durende tocht vertelt de schipper over de geschiedenis van de stad en de monumenten langs de route. Een bezoekje waard zijn verder de Sint-Walburgiskerk en de 16e-eeuwse kerkbibliotheek de Librije. De stad herbergt ook diverse musea.

www.vvvzutphen.nl www.fluisterboot-zutphen.nl www.librije-zutphen.nl