Deze maand viert het Leger de Heils in Nederland zijn 125-jarig bestaan (RD 8-5). Een goed moment om te bezien of de organisatie trouw is gebleven aan haar oorspronkelijke grondbeginselen.

Uitgangspunt voor het leger is de zogeheten Deed of Constitution, de stichtingsakte uit 1878. Dit uitgangspunt is herbevestigd in de Leger des Heils Akte uit 1980. Als het goed is, onderschrijven alle heilssoldaten deze leerstellingen.

De eerste leerstelling luidt alsvolgt: „Wij geloven, dat de Heilige Schrift, de boeken van het Oude en het Nieuwe Testament, door goddelijke ingeving geschreven is en dat alleen hierin de goddelijke richtlijnen voor het christelijk geloof en leven te vinden zijn.”

In een leerstelingenboek uit 1974 wordt dit uitgangspunt zo uitgelegd: „Het gezag van de Bijbel (de Schriften) berust volledig op de geldigheid van de aanspraak die de Bijbel erop maakt het door goddelijke inspiratie tot stand gekomen getuigenis te zijn van Gods openbaring van Zichzelf en van zijn verlossingsplan voor de mensheid.”

Verschuivingen

Helaas constateer ik dat niet iedereen zich meer in deze interpretatie kan vinden. Vanaf het einde van de jaren tachtig waait er binnen het Leger des Heils een andere wind van leer. Oude standpunten, gebaseerd op de Bijbel, zijn van lieverlee opzijgezet. Zo worden bijvoorbeeld openlijk vraagtekens gezet bij de historiciteit van Christus’ opstanding en de betrouwbaarheid van de Bijbel.

De Strijdkreet geldt als voertuig voor dergelijke geluiden. Dat begon al in de jaren tachtig. Zo wordt in 1987 in een artikel in het blad de lichamelijke opstanding vervangen door een geestelijke opstanding. In een later nummer uit hetzelfde jaar wordt de wederopstanding van het lichaam geïnterpreteerd als een „op een nieuwe en andere wijze blijven voortleven.”

Bijsturing

Ook op ethisch gebied zijn de nodige verschuivingen te constateren. Dat is duidelijk zichtbaar als het gaat om homoseksualiteit. In Nederland wordt er zowel binnen als buiten de kerk zeer verschillend over homoseksualiteit gedacht. Het Leger des Heils vormt daarop geen uitzondering. Het officiële standpunt van het Leger des Heils is nu echter helder: het wijst een homoseksuele relatie niet af.

Een indertijd door de Nederlandse commandant ingestelde commissie meende hem een advies te moeten uitbrengen dat afwijkt van het internationale standpunt: de persoonlijke verantwoordelijkheid van elk mens tegenover zijn Schepper en de liefde tot de naaste zouden centraal moeten staan.

Ook wijlen majoor Bosshardt –zij lag goed in de media– veroorzaakte de nodige reuring. De majoor vertelde de Gay Krant in 1996 dat ze niets op had met fundamentalistische ideeën, en dat haar Leger „een relatie waarin liefde, respect en trouw centraal staan, tolereert.”

In hetzelfde jaar laat het Leger des Heils bij monde van dr. majoor J. B. K. Ringelberg weten dat de Heilige Geest het Leger ten opzichte van homoseksualiteit „een nieuwe weg geopenbaard heeft, het kan nu wel.” De majoor spreekt over „bijsturing door de Geest.”

Zingeving

De koerswijziging bij het leger zijn ‘bekroning’ in het ”Verhaal van verandering”. Dit boekje komt in de plaats van het genoemde ”Handboek van de leerstellingen”. In de nieuwe uitgave zijn de zekerheden van het leerstellingenboek vervangen door een verhaal: het verhaal van verandering.

De andere insteek valt meteen op als we de geciteerde eerste leerstelling vergelijken met het eerste ‘verhaal’ over Gods Woord. In ”Verhaal van verandering” lezen we het volgende: „Het Woord van God is aan ons gegeven als een verslag van de geloofservaringen van mannen en vrouwen door vele eeuwen heen. De Bijbel is het product van een levende relatie tussen God en zijn volk in een bepaalde historische samenhang.”

Op het eerste gezicht lijkt dit misschien geen echte verandering. De eerste leerstelling staat nog steeds prominent in ”Verhaal van verandering”, maar de inhoud is volledig uitgehold. De gevolgen zijn desastreus. De geschetste ontwikkelingen kunnen nu worden gelegitimeerd. Niet de Bijbel, maar het Leger als organisatie heeft voortaan het laatste woord.

Feestje

Het Leger des Heils 125 jaar. Het voorgaande maakt duidelijk dat er bepaald geen reden is voor een feestje. Schuldbelijdenis en bekering zijn beter op hun plaats. Dat betreft degenen die de besluiten hebben genomen, alsook degenen die het hebben laten gebeuren.

Laten we het eerste artikel van de stichtingsakte blijven honoreren: Terug naar de kern, terug naar het Woord.

De auteur was dertig jaar voorganger bij het Leger des Heils. Hij ging in 2005 met pensioen.