Samen met haar vier collega-kwartiermakers adviseerde Klijnsma de FNV om de leden het meer voor het zeggen te geven. Door het instellen van een ledenparlement en een direct gekozen centrale voorzitter moet de vakbeweging sneller en duidelijker besluiten kunnen nemen.

Nu kunnen verschillende bonden binnen de FNV de besluitvorming nog beïnvloeden en afremmen. Hierdoor kwam de vakcentrale in grote problemen bij het sluiten van het pensioenakkoord. De twee grootste bonden, Bondgenoten en Abvakabo, waren het er niet mee eens dat FNV-voorzitter Agnes Jongerius het akkoord met werkgevers en het kabinet ondertekende.

Het idee is dat leden allereerst lid worden van de overkoepelende organisatie van de nieuwe vakbeweging. Daarnaast kunnen ze bepalen bij welke verschillende bonden en belangenverenigingen ze aangesloten willen worden, omdat ze zich bijvoorbeeld willen organiseren binnen de bouw, als zzp’er, gepensioneerde, vrouw, jongere of als christelijke onderwijzer.

Vakbondsleden willen meer directe inspraak, zoals bij het kiezen van hun voorzitter en bij belangrijke veranderingen in beleid, zo blijkt uit een onderzoek onder 6539 FNV-leden en 571 niet-leden. Negen op de tien ondervraagden menen dat de ideale vakbeweging de leden raadpleegt over belangrijke veranderingen in het beleid. Ook vinden zeven op de tien dat de leden direct de voorzitter en het bestuur van de vakbeweging horen te kiezen.

De uitkomsten van het onderzoek worden meegenomen in de oprichtingsvoorstellen die de kwartiermakers onder leiding van PvdA-politica Jetta Klijnsma op 1 mei willen presenteren. Ook zijn de resultaten van de discussies op de werkconferentie maandag richtinggevend. Op de conferentie zijn alle FNV-bonden met bestuurders en leden vertegenwoordigd.

Volgens een woordvoerder is duidelijk dat de leden meer invloed moeten krijgen, maar de vraag is hoe. De afzonderlijke bonden willen ook hun eigen geluid voldoende laten doorklinken. Dit alles mag bovendien niet te veel ten koste gaan van de slagkracht van de centrale voorzitter.

FNV Bondgenoten

FNV Bondgenoten heeft dinsdag met instemming gereageerd op het plan van Klijnsma. De bond beoordeelt het voorstel om te komen tot een ledenparlement en een vakbeweging die georganiseerd is in sectoren, als „positief.”

„Wij willen verder bouwen aan een actieve vakbeweging die zichtbaar is op de werkvloer”, aldus voorzitter Henk van der Kolk. „Waar leden en niet bondsvoorzitters het voor het zeggen hebben.” Van der Kolk pleit voor een rechtstreeks lidmaatschap van de nieuwe beweging, zodat die sterk wordt aan de basis en de top. Die top heeft dan meer financiële armslag en mogelijkheden om te investeren in sectoren die belangrijk zijn voor de vakbeweging. „Wij zijn bereid fors meer af te dragen voor dit doel. We roepen de andere bonden op dat samen met ons te doen en daartoe een deel van hun autonomie op te geven…”

FNV Bondgenoten speelde een hoofdrol in het conflict over het pensioenakkoord, dat leidde tot een crisis in de vakcentrale FNV. De bond legt het plan van Klijnsma op 30 mei aan haar leden voor.

FNV Bouw

FNV Bouwvoorzitter John Kerstens reageert optimistisch op de voorstellen van Klijnsma. Hij merkt op dat de voorstellen dicht bij het zogeheten „akkoord van Dalfsen” liggen waar de voorzitters begin december afspraken om de FNV te vernieuwen.

Kerstens: „Bonden hebben daar beloofd allemaal te veranderen en zo de vakbeweging te vernieuwen. De kwartiermakers houden ons daar nu aan. Dat doet bij iedereen pijn. De kunst is die pijn draaglijk te laten zijn en evenredig te verdelen.” Hij vindt dat De Nieuwe Vakbeweging nu niet moet wegvluchten in een discussie over de structuur, maar ervoor moet zorgen dat ze weer het verschil kan maken in het leven van mensen.

Abvakabo

De FNV-bond in de publieke sector, Abvakabo, is voorzichtig positief over de voorstellen voor De Nieuwe Vakbeweging. „Ik hoop dat we er krachtiger uit komen”, aldus vicevoorzitter Corrie van Brenk van de Abvakabo dinsdag. De tweede grootste bond binnen de FNV is net als de kwartiermakers voor meer directe invloed van de leden, maar waarschuwt ook voor een versnipperde organisatie als er heel veel kleine bonden per vakgroep gaan ontstaan.

De vakbeweging kan krachtiger worden volgens Van Brenk, omdat directe inspraak van de leden in haar ogen kan zorgen voor „een glashelder mandaat voor de voorzitter.” Tegelijkertijd is zij bang dat als leden per beroepsgroep georganiseerd worden, de bonden dusdanig klein worden dat ze „hun eigen broek niet meer kunnen ophouden.” Zo wees zij erop dat ongeveer 100.000 leden in de zorg nu een derde van de Abvakabo vormen, maar dat deze groep wel twee derde van de juridische ondersteuning vergt. Dat zou een aparte vakgroep zorg volgens haar straks niet zelf kunnen betalen.

ANBO

Ouderenbond ANBO wordt niet enthousiast van de voorstellen die Jetta Klijnsma dinsdag presenteerde voor De Nieuwe Vakbeweging.

Voorzitter Lianne den Haan vindt dat de inhoud leidend zou moeten zijn en niet de grootte van een bond. Omdat dit niet is terug te vinden in de voorstellen, kunnen volgens Den Haan nog steeds machtsblokken worden gevormd en worden de „problemen die de FNV tijdens het pensioenakkoord de das om deden, niet opgelost.”

De ANBO is wel blij dat de democratie directer wordt, maar vreest dat de nieuwe voorzitter het zwaar krijgt in deze opzet, onder meer door de controles door de ledenraad en adviesraad.

Jongerius

Huidige voorzitter Agnes Jongerius van de FNV is blij met de voorstellen van kwartiermakers om de leden meer invloed te geven binnen de vakbeweging. Jongerius zei dinsdag te verwachten dat door meer ledendemocratie, zoals een ledenparlement en een direct gekozen vakbondsvoorman of -voorvrouw, een toekomstig voorzitter kan werken met „helderder mandaten” van de achterban.

Tot de oprichting van een nieuwe vakbeweging is besloten, nadat de FNV door interne onenigheid over het pensioenakkoord in een crisis raakte. Jongerius stemde in met het akkoord met werkgevers en het kabinet over een hogere pensioenleeftijd en dat stuitte op verzet bij de twee grootste aangesloten bonden: Bondgenoten en de Abvakabo.

Als hoofdpersoon in het conflict over het pensioenakkoord is Jongerius zelf niet beschikbaar om de nieuwe vakbeweging te leiden. Maar ze blijft voorlopig wel aan, omdat „de winkel wel gewoon open” moet blijven bij de FNV tijdens de hervormingen en „ik graag wil helpen de vernieuwing een duw in de goede richting te geven.”

Kamp

Minister Henk Kamp (Sociale Zaken) hoopt dat de voorstellen van Klijnsma ertoe bijdragen dat Nederlandse werknemers ook in de toekomst baat hebben van een sterke en constructieve vakbeweging. Kamp heeft dat dinsdag laten weten in een eerste reactie op de plannen van Klijnsma voor de Nieuwe Vakbeweging.

„Een goed georganiseerde vakbeweging kan voor werknemers van grote betekenis zijn, ook op het centrale niveau in Den Haag”, aldus Kamp. Hun belangen worden in dat geval „naar behoren meegewogen bij het nemen van beslissingen over onderwerpen die hen aangaan.”