Shin Dong Hyuk, noemt de Noord-Koreaan zich tegenwoordig. Hij is rond de dertig en is voor zover bekend de enige die erin is geslaagd om te ontsnappen uit het concentratiekamp van Kaechon waar hij gevangen zat.

Shin doet zijn verhaal in een twee weken geleden verschenen boek, ”Escape From Camp 14”. Dat kamp staat bekend om zijn hardvochtige regime – hoewel de Noord-Koreaanse overheid het bestaan ervan ontkent. Op satelliet­beelden is het bestaan van diverse kampen echter duidelijk aan te tonen.

Shin was gedoemd zijn ongetwijfeld korte leven te slijten in gevangenschap. Een reden daarvoor was er niet, anders dan dat zijn ouders door onduidelijke oorzaken in het kamp terecht waren gekomen. Met zijn moeder, Jang Hye Gung, sprak Shin nooit over het waarom.

De in Kamp 14 geboren jongen en zijn acht jaar oudere broer werden geboren uit een zogeheten „beloningshuwelijk”, een gunst die Noord-Koreaanse bewakers sommige mannen en vrouwen betonen als die zich op een positieve wijze hebben onderscheiden. Shins ouders kenden elkaar niet, maar werden in het kamp aan elkaar toegewezen. Enkele keren per jaar mochten ze samen de nacht doorbrengen.

Veel vreugde kwam daar niet uit voort. Sterker: indirect zorgde Shin voor zowel de dood van zijn moeder als zijn oudere broer. Toen hij hen als kind hoorde spreken over een ontsnappingspoging, briefde hij dat over aan de bewakers van het kamp. Kort daarop was hij getuige van de zoveelste executie die in zijn herinnering staat gegrift: de executie van zijn eigen moeder en broer. Terwijl Shin toekeek, wist hij zeker dat beiden het hadden verdiend te sterven.

Gruwelverhalen

Het zijn dergelijke gruwelverhalen die de wereld buiten Noord-Korea af en toe weer doordringen van het feit dat een groot aantal gevangenen in het communistische land stelselmatig gehersenspoeld wordt in heropvoedingskampen. Bovendien zitten politieke gevangenen in strafkampen waar helemaal niemand meer uit vrijkomt.

Hoeveel mensen dat precies zijn, weet echter niemand. Een deze week verschenen rapport van het Comité voor Mensenrechten in Noord-Korea uit 
Washington, dat nieuwe bewijzen voor het bestaan van de kampen presenteert, gaat ervan uit dat het land zo’n 150.000 politieke gevangenen in de kampen heeft opgeborgen. Het comité spreekt over een „compleet systeem van politieke repressie” en pleit voor internationale maatregelen.

De organisatie Open Doors, die opkomt voor vervolgde christenen, denkt dat de schatting van 150.000 politieke gevangenen in de kampen nog een voorzichtige is. „Wij vermoeden dat er een paar honderdduizend mensen gevangenzitten in de concentratiekampen”, zegt Jan Vermeer van Open Doors. „Het aantal mensen dat vastzit omdat ze christen zijn, schatten we tussen de 50.000 en de 70.000.”

Dat aantal lijkt een ruime schatting, maar het is erg lastig om accurate gegevens te krijgen. Open Doors probeert dat wel. „We kijken of er een manier is om het aantal gevangenen te verifiëren”, zegt Vermeer.

Bloeiende kerk

Het Comité voor Mensenrechten in Noord-Korea deed geen apart onderzoek naar christelijke gevangenen in het land. Het rapport van deze week besteedt er nauwelijks specifieke aandacht aan, maar stelt wel dat het christelijk geloof –vooral het protestantisme– geldt als strijdig met de officiële ideologie. Volgens de onderzoekers staat het christelijk geloof voor het Noord-Koreaanse regime op één lijn met bijvoorbeeld het orthodoxe marxisme, dat de erfopvolging van de Noord-Koreaanse macht­hebbers veroordeelt en op die manier een bom legt onder het staatsbestel.

Juist in Noord-Korea had het protestantisme in het begin van de 20e eeuw veel aantrekkingskracht. Waar het christendom in andere landen van Azië al gauw met de Europese koloniale machten werd geassocieerd, zagen de Koreanen het geloof mede als een wapen tegen de Japanse bezetter van die tijd.

Het gevolg was dat er een bloeiende christelijke kerk ontstond. Ook familieleden van de ”Grote Leider” Kim Il Sung waren protestantse christenen. Zijn eigen moeder en haar familie waren zelfs bijzonder toegewijd aan de Bijbel.

Bijbel op zak

Vandaag de dag is dat ondenkbaar. Het protestantisme wordt nu als geen andere religie gelinkt aan Zuid-Korea en Amerika, de grote vijanden. Uit getuigenissen van Noord-Koreanen die in gevangenissen hebben gezeten, blijkt dat twee onderwerpen steeds weer terug­komen bij de ondervragingen: of er contact is geweest met Zuid-Koreanen en met christenen.

Hoe gevoelig het christendom ligt, valt ondubbelzinnig op te maken uit de verhalen van christenen die het land ontvluchten. „In Noord-Korea kun je wegkomen met een moord als je goede contacten hebt. Maar als je gepakt wordt met een Bijbel op zak, is er geen enkele manier om je leven te redden”, zegt een betrokkene in een iets ouder Amerikaans rapport dat specifiek ingaat op de situatie van christenen in het land.

Cadeautjesmuseum

Woordvoerder Vermeer van Open Doors bezocht Noord-Korea verschillende malen. Met christenen in het land sprak hij niet. „Dat is voor hen veel te gevaarlijk.” Bovendien worden bezoekers van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat beziggehouden, is Vermeers ervaring. „Dat is typisch Noord-Koreaans. Je bezoekt bijvoorbeeld een cadeautjesmuseum met alle presentjes die de Grote Leider Kim Il Sung ooit heeft gekregen. Je wordt van hot naar her gesleept, zodat je niet de energie hebt om daarnaast nog wat te onder­nemen. Daardoor is het als buiten­staander heel moeilijk om een goed beeld te krijgen.”

Over de concentratiekampen valt al hele­maal niet te praten, merkte Vermeer. „Het kwam ooit ter sprake, maar daar worden de begeleiders zeer zenuwachtig van. Ze ontkennen dat de kampen er zijn.”

Tijdens zijn reizen maakte Vermeer vooral van de gelegenheid gebruik om te bidden. „In stilte, als we onderweg waren. Het grootste deel van de dag zat je in de bus, rijdend over eindeloze, brede wegen met heel veel mensen die lopen, alleen maar lopen. Je had geen idee waarheen.”

Tien plagen

De Noord-Koreaanse christenen die Vermeer wel ontmoette, sprak hij buiten de landsgrenzen. Een van hen is Hea Woo, een vrouw die in het geheim christen was. Omdat de autoriteiten dat niet te weten kwamen, werd ze uiteindelijk vrijgelaten uit het heropvoedingskamp waar ze jaren doorbracht omdat ze eerder naar China was gevlucht.

„Ik zou je niet kunnen vertellen wat het ergste is wat ik heb meegemaakt in het kamp”, zegt ze over die tijd. „Elke dag was als een marteling. Ik moest vaak denken aan Gods tien plagen voor Egypte. Iedere dag was alsof je deze tien plagen tegelijk onderging. Dagelijks stierven er mensen en veel lichamen werden verbrand. De bewakers strooiden de as over de weg. Wij liepen iedere dag over deze weg en telkens dacht ik: Ooit lopen de andere gevangenen over mij heen.”

Toch is het verhaal van Hea Woo ondanks alles een verhaal van hoop. Ze slaagde erin om andere gevangenen te vertellen over haar God. Vijf mensen kwamen tot geloof. „De vijf en ik vormden een kleine, christelijke gemeente. Op zondag en met Kerst kwamen we stiekem samen op geheime plekken. Vaak was dat een toilet. Ik leerde hun liedjes en deelde Bijbelverzen met hen.”

Uiteindelijk overleefden alle zes het kamp. Voor Hea Woo is het geen vraag hoe dat kan. „God troostte me voortdurend. Soms door letterlijk tot me te spreken. Ik wist dat God een tafel voor mij bereidde waaraan ik mocht gaan plaats­nemen. Hij zou mij geluk en genade schenken. Misschien in dit leven, misschien in het volgende. Dat maakte me niet uit. Ik verblijf in het huis van de Heere tot in lengte van dagen.”

Vijf minuten bidden voor Noord-Korea

Wat kun je doen in vijf minuten? E-mail checken, nagels knippen, een spelletje spelen, tandenpoetsen of actievoeren, muren afbreken, gevangenen bevrijden, door gebed? Met deze vraag roepen vier organisaties op de website www.1voornoordkorea.nl christenen op zaterdag te bidden voor Noord-Korea. „In vijf minuten maakt u het verschil.”

Het gesloten land in Noord-Oost-Azië viert morgen de honderdste geboortedag van de ”Grote Leider” Kim Il Sung, stichter van de Democratische Volks­republiek Korea, die in 1994 overleed. De inwoners houden een eerbetoon voor hun leiders en vieren dat het gedroomde en beloofde paradijs Noord-Korea werkelijkheid is geworden.

In de praktijk is het land verre van een paradijs. De meeste Noord-Koreanen zijn zwaar ondervoed en leven onder de armoedegrens. Tussen de 2 miljoen en de 3 miljoen inwoners kwamen de afgelopen twintig jaar om van de honger. De maatschappij wordt gedomineerd door angst. De politie heeft overal infiltranten en huiszoekingen zijn niet ongewoon.

De tussen de 200.000 en de 400.000 christenen in het land kunnen hun geloof alleen in het diepste geheim belijden. Het bezit van een Bijbel kan er al toe leiden dat een christen met familieleden in een strafkamp terechtkomt. „Het bezitten van een religieus boek, in het openbaar uitkomen voor je geloof of christelijke opvattingen delen met vrienden is illegaal, omdat dergelijk gedrag het regime ondermijnt”, zegt een voormalige geheim agent. „Alles wat we nodig hebben om een christen te arresteren, is een beetje bewijs. Dat kan een Bijbel zijn met iemands naam erin. Als we alleen een Bijbel vinden, wachten we net zolang tot de eigenaar komt opdagen.”

Toch spreken Noord-Koreaanse christenen niet van een uitzichtloze situatie. Ze vertellen dat de kerk „vitaler is dan ooit.” Ze hebben het over kerkgroei, dwars door het lijden heen.

Om te bidden voor Noord-Koreaanse christenen en voor verandering in het land, houden Open Doors, Stichting De Ondergrondse Kerk, Jubilee Campaign en Trans World Radio morgen de actiedag ”1 voor Noord-Korea”. „We hopen dat er morgen in kerken voorbede wordt gedaan voor Noord-Korea. We geloven in de kracht van gebed. Gebed doorbreekt grenzen en opent deuren die voor mensen gesloten lijken.”

Op de actiewebsite staan gebedspunten, achtergrondinformatie en een video met het verhaal van een gevluchte christin uit Noord-Korea. Zondags­scholen en kinder­nevendiensten kunnen gebruik­maken van een speciale les over het land. Voor volwassenen is er een Bijbelstudie over de volharding van Noord-Koreaanse christenen.

Via Twitter kunnen deelnemers het laatste nieuws over de actiedag volgen en persoonlijke verhalen van christenen uit Noord-Korea lezen.

www.1voornoordkorea.nl