Wim Eijk: conservatief en bekritiseerd leider
UTRECHT (ANP) – Aartsbisschop Wim Eijk (58), die zaterdag de kardinaalshoed ontvangt, heeft zich doen kennen als trouw aanhanger van de ethische leer van de Rooms-Katholieke Kerk. Hij keerde zich tegen abortus en euthanasie en zei dat de kerkelijke leer op dat punt „definitief en onveranderlijk” is.
Eijk, op 22 juni 1953 geboren in Duivendrecht, studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam en werkte een jaar als arts, toen hij na een gesprek met bisschop Ad Simonis van Rotterdam in 1980 besloot priester te worden. Hij volgde de opleiding aan het grootseminarie Rolduc van het bisdom Roermond en werd in 1985 priester gewijd. Twee jaar later promoveerde Eijk tot doctor in de geneeskunde op een proefschrift over euthanasie.
Kort na zijn installatie als bisschop van het bisdom Groningen-Leeuwarden in 1999 kwam Eijk in opspraak. De kerkhistoricus Ton van Schaik publiceerde citaten uit de collegedictaten die Eijk als docent ethiek en moraaltheologie had samengesteld. Passages over homoseksualiteit trokken de aandacht.
Eijk meende dat homo’s niet tot dezelfde liefde als gehuwden in staat waren en riep priesters op hen naar een psycholoog te sturen voor hun „neurotische ontwikkelingsstoornis.” Ook vond hij in strijd met de opvattingen van het Vaticaan de doodstraf voor zware criminelen aanvaardbaar en schreef hij dat er schromelijk overdreven voorstellingen bestaan van wat de RK-Kerk in de middeleeuwen de Joden heeft aangedaan.
In gesprekken met homo-organisaties en vertegenwoordigers van de joodse gemeenschap wist Eijk de verontrusting grotendeels weg te nemen. Het Openbaar Ministerie in Groningen stelde wel een oriënterend onderzoek in. Dat leidde niet tot gerechtelijke vervolging.
Begin 2001 werd hij in Duitsland getroffen door een herseninfarct. Eijk vroeg zich met verlamde benen en stembanden in een revalidatiekliniek wanhopig af of hij zijn werk als bisschop zou kunnen voortzetten. Hij herstelde. In 2007 volgde hij kardinaal Ad Simonis op als aartsbisschop van Utrecht.
Eijk is ook in Utrecht niet onomstreden. Hij sloot in 2010 de enige academische priesteropleiding in Nederland, het Ariënskonvikt. Dat kwam hem op veel kritiek te staan. Kopstukken van de Rooms-Katholieke Kerk wilden vorig jaar april onder meer daarom dat paus Benedictus XVI de aartsbisschop tot de orde zou roepen. In media werd er met woorden als ’despotische leiding’ en ’stalinistische praktijken’ niet zachtzinnig over zijn beleid gerept. Ook zijn optreden na het verschijnen van het Deetman-rapport in december is bekritiseerd. De aartsbisschop vindt achteraf dat hij empathischer had moeten reageren, toen de stroom verhalen over seksueel misbruik in de kerk op gang kwam.
