West-Europese pers schrijft over een Kerst zonder Christus
APELDOORN – Kerst wordt in West-Europese kranten totaal losgeschreven van de kern, de geboorte van Jezus. Wie de tijdgeest wil peilen, kan door kranten een aardige indruk krijgen van de betekenis van Kerst voor West-Europa. Veel eten, drinken, cadeau’s en hier en daar wat verwijzingen naar het christendom, zoals in de Franse krant Le Figaro.
Geen enkel nieuwsmedium laat de kerstdagen onopgemerkt voorbij gaan. De dagen bieden voor de commercie veel kansen. Er zijn tien manieren om Kerst in de krantenkolommen een plaats te geven. Dat blijkt uit een rondgang langs kranten en hun websites de laatse dagen voor Kerst.
Eten en drinken: Kalkoen, oesters, foie gras en wijn. Het zijn bekende ingrediënten voor een kerstmaaltijd. Recepten en wijnen worden aanbevolen, foie gras daarentegen niet. Duurzaamheid en diervriendelijkheid lijken belangrijker te worden. De Volkskrant besteedt daar aandacht aan.
Cadeau’s: De Duitse krant Die Welt stelt dat december een geschenkmaand bij uitstek is. „Niet denken, maar schenken”, is het motto. Tablet-pc’s en mp3-spelers en andere high tech worden goed verkocht tegen het eind van het jaar. Het loopt allemaal wel in de papieren, zo meldt Le Figaro naar aanleiding van een onderzoek van Deloitte. Europeanen besteden gemiddeld 587 euro aan Kerst. Nederlanders geven erg weinig geld uit omdat het Sinterklaasfeest het budget bepaalt.
Ontspanning: Naast eten en drinken behoren de kerstdagen ook garant te staan voor ontspanning. Cultuurredacties schrijven een top-10 van boeken die erom vragen gelezen te worden. Films worden gerecenseerd en kerst-cd’s met elkaar vergeleken.
Geschiedenis: Een enkele krant duikt in de geschiedenis of de culturele antropologie. Waarom staat voor veel mensen Kerst symbool voor warmte en gezelligheid? En waar komt de kerstman vandaan? Die Welt en de Franse krant Le Monde gaan te rade bij antropologen en vergelijken de westerse kerstpraktijk met niet-westerse samenlevingen. Zo is de kerstman een symbool voor liefde onder de mensen en heeft het geven van cadeau’s een lange traditie.
Weer en verkeer: Franse kranten zoals France-Soir voorspellen veel files. Ze spreken wel van „un samedi orange”, een oranje zaterdag. De files zijn dan wel niet zo fors als op de zwarte zaterdagen in de zomer, maar het is toch op veel wegen aansluiten in de rij auto’s. Dat geldt met name voor wegen richting wintersportgebieden en voor uitvalswegen van grote steden. In Zwitserland wordt de sneeuwkans voor de kerstdagen doorgegeven. Die is voor de hogergelegen gebieden groot, schrijft Le Matin. België en laaggelegen delen van Duitsland zullen het zonder sneeuw moeten doen, meldden Knack en de Frankfurter Allgemeine.
Bekende personen: Muziekidolen en politici, ook zij vieren de kerstdagen. Obama is in Hawaii. Sarkozy heeft een drukke week achter zich, maar gaat ook uitrusten. Duitse politici zeggen nu eindelijk eens Kerst te willen doorbrengen met familie en met het lezen van een boek.
Bijzondere kerstdagen: Niet iedereen viert Kerst thuis op de bank. Die Welt maakte een reportage van een kerstviering op een cruiseschip. Bijna twee jaar na de aardbeving wordt ook in Haïti Kerst gevierd. De Franse krant La Croix bericht erover. De Engelse krant The Guardian stuurde een journalist naar vliegveld Heathrow om bijzondere ontmoetingen vast te leggen. Le Matin vindt het een „wonder op kerstavond” dat een meisje zeven jaar na de tsunami in 2004 is herenigd met haar ouders. De Standaard noemt het een „hartverwarmend kerstverhaal”.
Geen Kerst: De Engelse Dailymail meldt dat in Engeland in vergelijking met vorig jaar 4000 mensen extra in de gevangenis zitten. De krant laat in een ander artikel weten dat 250.000 ouderen de Kerst alleen moeten vieren. Met Kerst bekommeren kranten zich ook om de onderkant van de samenleving, die geen geld of contacten heeft om de kerstdagen op een prettige manier door te komen. Van een geheel andere orde kopte Le Figaro op de voorpagina van de vrijdagkrant: „Kerst, de angst van christenen in het oosten”. Ook zij kunnen nauwelijks Kerst vieren.
Rituelen en spiritualiteit: Een krant als NRC Handelsblad neemt een reportage op over de „kribkeswandeling” in België: een wandeling langs kerststalletjes. Die Welt slaat alarm. Wierook, een van de geschenken die de wijzen gaven aan Jezus, is bijna niet meer te verkrijgen. De boom waarvan wierook wordt gemaakt, is bijna uitgestorven.
Kerst en christendom: Wie nog een stap verder wil gaan, moet zoeken naar artikelen. Nieuwsartikelen worden wel geschreven. De BBC laat weten dat 90.000 bezoekers naar Bethlehem zijn gereisd om er Kerst te vieren.
Kerst is geheel van zijn christelijke waarde ontmanteld of vooral verbonden met het lijden van mensen. De Volkskrant interviewt de omstreden predikant ds. Klaas Hendrikse. Jezus hielp mensen alleen op de been, vindt hij.
De boodschap dat God zo diep is betrokken op de wereld dat Hij Zijn Zoon heeft gezonden, is vrijwel nergens te lezen. Die tijd lijkt allang voorbij. De Frankfurter Allgemeine neemt een opinieartikel op over de verschillen en overeenkomsten tussen de christelijke, joodse en islamitische Jezus.
Is Kerst een religieus feest, zo vraagt Le Figaro aan de lezers. De stelling wordt opmerkelijk genoeg onderschreven: 70 procent vindt van wel. De krant schrijft verder over christenen in het Midden-Oosten. De kersttijd is vanouds een periode dat christenen nog meer worden vervolgd in landen als Irak, Syrië of Egypte. Kerst wordt in alle stilte thuis gevierd. „Nog een jaar geleden was Kerst, net als voorgaande jaren, een moment van openbare vreugde voor iedereen in Syrië. De tijd lijkt allang voorbij.”
Het kan ook anders. Vrijdag werd bekend dat supermarkt Spar in Nij Beets een kerk van 1,5 meter hoog tussen de schappen heeft staan. Met het kerkje wil eigenaar Eize Tolsma laten zien dat hij er anders over denkt. „De kerk staat symbool voor Christus en voor liefde voor elkaar. Daar gaat het met Kerst toch om.”