Presentatie geschriften Nederlandse componist Willem Pijper
ROTTERDAM – In Rotterdam worden op vrijdag 2 december de verzamelde geschriften van de Nederlandse componist Willem Pijper (1894-1947) gepresenteerd.
De geschriften, uitgegeven onder de titel ”Het Papieren Gevaar”, dateren uit de periode 1917-1947. Ze zijn bijeengebracht, ingeleid en geannoteerd door Arthur van Dijk.
Het eerste exemplaar van ”Het Papieren Gevaar” wordt uitgereikt aan Jochem Valkenburg. Tijdens de presentatie zijn er voordrachten door componist Jan van Dijk (de laatst levende leerling van Pijper) en Arthur van Dijk. Enkele composities van Pijper worden uitgevoerd door celliste Larissa Groeneveld en pianist Frank van der Laar.
Aan de verschijning van Pijpers geschriften ging meer dan 25 jaar voorbereidend werk vooraf. De publicatie kwam tot stand door medewerking van de Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis (KVNM). De publicatie telt ongeveer 2000 bladzijden.
Met het verschijnen van ”Het Papieren Gevaar” wordt een lacune gevuld, aldus de Willem Pijper Stichting. „De teksten vormen een onmisbare literaire aanvulling op Pijpers compositorische oeuvre. Pijper introduceerde in de muziekkritiek een economisch, helder en modern taalgebruik dat correspondeerde met de actuele literaire stromingen van zijn tijd. Bovendien geeft ”Het Papieren Gevaar” een uniek inzicht in het Nederlandse muziekleven van circa 1920 tot circa 1946.”
De publicatie levert ook een bijdrage aan Pijpers biografie en schetst een beeld van Pijpers esthetica, aldus de stichting. „Uit de talloze citaten en verwijzingen in zijn teksten kunnen we achterhalen wat Pijper las, waardeerde en deprecieerde, en hoe zijn boekenkast, die in mei 1940 in vlammen opging, er uitgezien moet hebben. In het uitgebreide notenapparaat is geprobeerd Pijpers geestelijke universum zoveel mogelijk te reconstrueren.”
De integrale publicatie van Pijpers Utrechtse recensies en toelichtingen (1917-1923) maakt het ook mogelijk „ons een afgewogen mening te vormen over wat sinds de jaren zestig van de vorige eeuw de ”Utrechtse muziekoorlog” is gaan heten. De rol van Pijper in deze kwestie kwam tot nu toe uitsluitend ter sprake in publicaties die alle teruggaan op de memoires van Jan van Gilse, de hoofdpersoon in dit conflict. In een uitgebreid essay laat de bezorger Arthur van Dijk zijn licht schijnen op deze gecompliceerde affaire.”
De componist en schrijver Willem Pijper werd geboren in Zeist. In 1915 deed hij examen muziektheorie aan de Toonkunst-muziekschool in Utrecht (het latere Utrechts conservatorium); hij had compositieles van Johan Wagenaar. Pijper begon zijn carrière als muziekcriticus bij het Utrechts Dagblad. Tegelijkertijd was hij leraar compositie aan het Amsterdams Muzieklyceum. In deze periode raakte hij verwikkeld in een heftig conflict met de dirigent van het Utrechts Stedelijk Orkest, de componist Jan van Gilse, die als gevolg daarvan uit Utrecht vertrok. In 1925 werd Pijper benoemd tot hoofddocent instrumentatie aan het Amsterdams conservatorium. In 1926 richtte hij het tijdschrift De Muziek op, samen met Paul F. Sanders. Van 1930 tot zijn dood was hij directeur van het Rotterdams conservatorium. Tot zijn leerlingen behoren Henk Badings, Bertus van Lier, Henriëtte Bosmans, Oscar van Hemel, Guillaume Landré, Hans Henkemans, Kees van Baaren en Rudolf Escher. Pijper overleed in 1947 op 52-jarige leeftijd in Leidschendam.
Als componist werd Pijper aanvankelijk beïnvloed door de Duitse laat-romantiek, in het bijzonder door Gustav Mahler. Vervolgens wendde hij zich tot het Franse impressionisme van Claude Debussy en Maurice Ravel. Na 1920 streefde hij naar een „absolutistische” muziek, die vrij moest zijn van literaire verwijzigingen. Zijn leidsmannen werden toen vooral Darius Milhaud, Igor Stravinsky en Béla Bartók.
De Willem Pijper Stichting is bij testament opgericht door dr. Louise Bolleman (1894-1976), de langjarige vriendin, vertrouwelinge en erfgename van Pijper. De stichting is voornamelijk bedoeld als ontvanger/rechtspersoon van de auteursrechten en stelt zicht tot doel de naam van Willem Pijper te doen voortleven en ertoe bij te dragen dat diens werken bekendheid blijven genieten.
De presentatiebijkomst vindt plaats op vrijdag 2 december van 16.00-19:00 uur in Codarts, Kruisplein 26 te Rotterdam.
Meer informatie: www.willempijper.nl