De ergste dissonant in de plannen waaraan het departement momenteel de hand legt? „Dat is zonder twijfel het wetsvoorstel verplichte minimumstraffen”, zegt de Utrechtse advocaat mr. B. Tomlow, tot voor kort samen met onder anderen minister Opstelten medewerker van het „ombudsmanachtige” tv-programma RegelRecht. Kern van dit voorstel is dat er verplichte minimumstraffen komen voor criminelen die voor de tweede keer in tien jaar een misdrijf plegen waar acht jaar cel of meer op staat en waarbij sprake is van ernstige inbreuk op de lichamelijke integriteit van het slachtoffer. Zij krijgen bij een veroordeling minimaal de helft van de maximumstraf opgelegd.

„Op die manier kunnen we net zo goed een computerprogramma over een zaak laten beslissen”, vindt Tomlow. „Voor het vertrouwen in de rechter is dat op termijn desastreus. Neem de recente rechtszaak tegen de 85-jarige mevrouw die haar volwassenen dochter met het syndroom van Down ombracht omdat de zorg haar te zwaar werd en ze een opname in een instelling koste wat het kost wilde voorkomen. Ik moet er niet aan denken dat rechters dergelijke misdrijven moeten afdoen met een verplichte minimumstraf.”

Ongelukkig is de advocaat verder met de aangekondigde, forse verhoging van de griffierechten. „Het verbaast me dat Opstelten 240 miljoen euro aan besparingen inboekt met een maatregel die voor sommige rechtzoekenden diep kan ingrijpen. Doe dan eerst iets aan de vele mislukte ict-projecten, zoals C2000, met de bijbehorende geldverspilling, denk ik dan. Voor sommige mensen weegt de mogelijkheid om te vechten voor een zaak net zo zwaar als de uitkomst. Hun die kans ontnemen door de griffierechten te hoog te maken, kan een bron van levenslange frustratie zijn. Trouwens, ouders die te maken krijgen met een claim omdat hun kind iemand onbedoeld zwaar letsel toebracht, en verweer willen voeren, voelen zo’n verhoging ook in de portemonnee.”

Lovend is de advocaat, die inmiddels kan bogen op een kleine veertig jaar ervaring, over het voorstel om het aantal delicten te vergroten waarvoor altijd vervolging mogelijk is, ongeacht van wanneer ze dateren. „Slachtofferschap van een zwaar misdrijf werkt soms generaties lang door in een familie. Als je zo’n zaak bewijstechnisch kunt rondkrijgen, mag de verjaringstermijn niet de reden zijn dat vervolging niet meer kan.”

Vroegtijdig beslag leggen op het vermogen van een verdachte om te voorkomen dat een slachtoffer kan fluiten naar schadevergoeding getuigt volgens de jurist evenzeer van gezond verstand. „Er is jaren te weinig oog geweest voor mensen die niet altijd hun stem verheffen, maar wel slachtoffer kunnen worden van een misdrijf. Bij Opstelten en Teeven bespeur ik eindelijk het besef dat deze groep overheids­bescherming verdient.”

Dit is het tweede deel in een serie waarin betrokkenen vooruitblikken op een begrotingsdebat in de Tweede Kamer.