Het dorp Sirjansland (in het Zeeuws kortweg Sir genoemd) ligt op het eiland Schouwen-Duiveland. Het is niet wat je noemt een kerks dorp. Slechts zo’n vijf gezinnen uit Sir leven mee met de hervormde gemeente (behorend tot de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk). De overige leden komen uit omliggende dorpen, zoals Bruinisse, Oosterland en Nieuwerkerk. Ouderling-scriba J. A. van Steensel: „Onze gemeente vervult echt een streekfunctie. Binnen een straal van 10 kilometer vind je op Schouwen-Duivenland geen andere Gereformeerde Bondsgemeente.”

In de kerkzaal hangt het predikantenbord. De laatste vijf predikanten waren W. L. Tukker, Chr. van der Valk, H. J. Boer, J. Joppe en R. D. Kwint. De laatste predikant werd in september 2009 op eigen verzoek uit het ambt ontheven. Van Steensel: „De gemeente bleef met veel vragen achter, want niet alle vragen laten zich beantwoorden. Zo raakte Sirjansland vacant. Dat was niet de gebruikelijke manier om herderloos te raken.”

Bewust werd er het eerste haljaar geen beroep uitgebracht. „De gemeente moest eerst tot rust komen, men moest het even allemaal verwerken.”

In 2010 werd er driemaal een beroep uitgebracht, op kandidaat J. M. Molenaar uit Lunteren, op ds. J. P. J. Voets te Wijk (bij Heusden), en op kandidaat B. L. P. Tramper te Harskamp. Op dit moment loopt er een beroep op ds. M. Goudriaan te Veenendaal.

Van Steensel vindt het niet „echt uitzonderlijk” dat een hervormde gemeente in de PKN anderhalf jaar vacant is. „Zeker binnen onze signatuur komt dat wel vaker voor. Toch hadden we, gezien de nood van de gemeente, gehoopt dat we inmiddels weer een eigen predikant zouden hebben.”

Moeite om in de ambten te voorzien, heeft Sirjansland niet. Er zijn drie ouderlingen, twee ouderlingen-kerkrentmeesters en drie diakenen. Van Steensel is zelf scriba geworden van het breed moderamen van de classis Zierikzee. Daarom is hij vrijgesteld van het bezoekwerk in de gemeente.

Vacant zijn brengt extra werk met zich mee voor kerkenraadsleden. „Maar als ik zie hoeveel werk ambtsdragers hebben te doen in vacante gemeenten in afgescheiden kring, dan valt het bij ons wel mee.”

Een groot deel van het pastoraat wordt gedaan door ds. J. Blom uit Ridderkerk. Deze besteedt hier gemiddeld een dag in de week aan. Catechese wordt grotendeels gedaan door kandidaat J. T. Pronk uit Capelle aan den IJssel. Belijdeniscatechisanten schuiven aan bij de catechisaties in de hervormde gemeente De Levensbron in Goes.

„Je moet er als kerkenraad natuurlijk wel zelf voor blijven zorgen dat je alles goed in kaart blijft houden. En niemand weet hoeveel werk een preekvoorziener in een vacante gemeente heeft. Die moet er toch maar voor zorgen dat er iedere zondag tweemaal een voorganger is.”

Als grootste moeite van het vacant zijn noemt Van Steensel het ontbreken van een verbinding tussen pastoraat, catechese en prediking. „Wat een predikant in een eigen gemeente doordeweeks tegenkomt, kan soms op zondag een plaats krijgen in de preek. In het begin denken veel gemeenteleden: Nu ja, het is toch wel aardig dat we zondags eens wat andere predikanten op de kansel zien, maar na een halfjaar is dat wel over. Dan voelt iedereen dat het tijd is dat er een eigen predikant komt die met vaste hand geestelijke leiding geeft. Een eigen dominee kent de kudde, kent de gezinnen, weet waar hij moet aanbellen, en weet ook waar het beter is dat hij nog even wacht. Praktisch gezien gaat het werk in een vacante gemeente wel door, wat er gebeuren moet, dat gebeurt wel, alleen, je mist het centrale gezicht.”

Leesdienst is in Sir een zeldzaamheid. Vorig jaar, vlak voor Kerst, gebeurde dat. Er lag opeens een enorm pak sneeuw. De predikant die komen zou, belde om acht uur ’s morgens af. Van Steensel heeft toen, voor het eerst in zijn leven, een preek gelezen: een kerstpreek van ds. D. A. van den Bosch.

Dit is het tweede deel in een achtdelige serie over vacante gemeenten. Maandag: de gereformeerde gemeente te Krabbendijke.