Hoewel coalitiepartijen VVD, CDA en hun gedoogpartner PVV erop gebrand zijn hun krappe meerderheid in de Tweede Kamer (76 van de 150 zetels) te evenaren in de Senaat, stelt de jongste peiling voor de Statenverkiezingen van morgen dat het op z’n best kielekiele wordt. Volgens bureau Synovate kunnen de drie partijen op 37 zetels rekenen, ééntje te weinig voor een meerderheid in de 75 zetels tellende Senaat. Of VVD, CDA en PVV dit vasthouden, nog een zeteltje winnen of er juist nog een of twee verliezen, maakt nogal wat uit:

38 zetels of meer: groen licht voor kabinetsbeleid

„Het maakt niet uit wat u stemt. Als het maar op CDA, PVV of VVD is”, zei premier Rutte al. Welke van de drie partijen de extra zetel ten opzichte van de laatste peiling pakt, zal Rutte daarom worst zijn, áls deze maar wordt gepakt. Het is van belang dat de gedoogcoalitie morgen goed scoort bij de Statenverkiezingen, want die zijn weer bepalend voor de samenstelling van de nieuwe Eerste Kamer op 23 mei. Een meerderheid in de Senaat maakt het voor Rutte en de zijnen stukken makkelijker om het voorgenomen beleid ook daadwerkelijk om te zetten in wetgeving. Is de Eerste Kamer dan vooral een stempelmachine die klakkeloos wetten uit de Tweede Kamer goedkeurt? Nee, dat zeker niet, maar als de regeringspartijen iets écht heel erg graag willen, dan lukt dat wel. In de woorden van VVD-senator Hermans: „We zijn formeel niet gebonden aan het regeerakkoord, moreel wel.”

36 of 37 zetels: Van der Staaij ‘vicepremier’

Bij de SGP durven ze aan dit scenario niet te veel te denken. Gewoon, omdat het zo tegenvalt als het anders uitpakt. Wanneer de zetels van de SGP –2 in de peilingen– in de Senaat de plannen van de gedoogcoalitie aan een meerderheid kunnen helpen, maakt dat de informele gedoogsteun die de staatkundig gereformeerden op dit moment al verlenen in de Tweede Kamer, nóg belangrijker. Want is het nu al zo dat het kabinet door –in de woorden van Rutte– met een schuin oog naar de SGP te kijken de partij al bepaalde toezeggingen deed, zoals een rem op het aantal koopzondagen, die afhankelijkheid van de SGP zal nog groter worden als de SGP dé cruciale factor wordt in de Senaat. Dan zal bijvoorbeeld de kans dat de PVV zich schaart achter de initiatiefwet van D66 en GroenLinks voor verruiming van het aantal koopzondagen, hard dalen. Immers, zonder steun van de SGP in de Senaat zijn de PVV-kroonjuwelen (zoals minimumstraffen) in gevaar.

35 zetels of minder: ‘België’ of ‘Kunduz’

Geen meerderheid voor VVD, CDA en PVV in de Senaat, ook niet met steun van de SGP. Dát maakt het, net als nu al in de Eerste Kamer, lastig voor het kabinet om plannen doorgevoerd te krijgen. Vooral de linkse oppositie (PvdA, GroenLinks, ChristenUnie, SP) maakte de afgelopen dagen duidelijk niet akkoord te zullen gaan met veel kabinetsvoornemens. Niet geheel onbegrijpelijk waarschuwt Rutte daarom dat in dat geval „Belgische toestanden” ons deel zijn. Ter illustratie: dat land zit alweer ruim 260 dagen zonder regering. Toch drukte VVD’er Hermans zich onlangs met „slappe thee en natte cake” wellicht realistischer uit: het kabinet zal heus niet meteen zijn biezen pakken, nog afgezien van de vraag of nieuwe verkiezingen überhaupt iets oplossen. Er kunnen zaken worden gedaan met andere partijen, maar dan moet er wel water bij de wijn. Dat bleek onlangs tijdens het debat in de Tweede Kamer omtrent de politiemissie naar het Afghaanse Kunduz. Het kostte VVD en CDA de nodige toezeggingen –richting GL en de CU–, maar uiteindelijk kregen ze wél een meerderheid achter hun plannen. Lang niet alle kabinetsplannen zijn voor alle oppositiepartijen onverteerbaar, het venijn zit hem vooral in toezeggingen aan de PVV voor een strenger immigratie- en integratiebeleid.