De opstellers van het rapport constateren dat het moslimfanatisme een grote bedreiging is voor de kerken. „Het verdwijnen van christelijke gemeenschappen doet ook de islam geen goed, omdat dan het fundamentalisme het alleen voor het zeggen krijgt.”

Partijen en organisaties die de belangen van christenen verdedigen, zullen het rapport van de raad ongetwijfeld ervaren als een hart onder de riem. Kennelijk is het tot de grote politiek doorgedrongen hoe moeilijk christenen het in verschillende islamitische landen hebben. Dat is dus winst.

Tegelijk roepen de conclusies gevoelens van zorg en verdriet op. Ooit was er in Irak, Egypte en omliggende landen sprake van een bloeiend kerkelijk leven. De kerk had werfkracht en groeide. Daar lijkt vandaag de dag nauwelijks iets van over te zijn. Wat herinnert er in Klein-Azië, het huidige Turkije, nog aan de gemeenten waar de apostel Johannes in zijn boek Openbaring brieven aan schreef? Niets. Hooguit een paar ruïnes.

Maarten Luther spreekt in dit verband van de voorbijtrekkende regenbui. Als die boven een gebied hangt, wordt de regen van de Geest uitgestort. Dat gaat niet met enkele droppelen, maar met grote hoeveelheden. De kerk bloeit. Maar als die bui eenmaal over is, komt de droogte. En beweert Luther, dan komt de regenwolk niet weer. Turkije en het Midden-Oosten zijn daar het voorbeeld van.

De regenbui heeft ook boven Nederland gehangen. Ook al moet men zich hoeden voor het idealiseren van het verleden, toch kan worden gezegd dat de vaderlandse geschiedenis perioden heeft gekend waarin de kerk bloeide.

Beklemmende vraag is nu of de bui aan het wegdrijven is. De toenemende secularisatie zou daarvoor een aanwijzing kunnen zijn. Maar een meer sprekende indicatie is de houding van de kerk zelf. Wat is haar werfkracht?

Deze week publiceerde het bureau Motivaction een onderzoek naar het bereik van de Protestantse Kerk Nederland. De conclusie is dat grote groepen buitenstaanders met de huidige aanpak niet geïnteresseerd raken. De kerk is te bescheiden in haar presentatie. Ze moet vrijmoediger worden. De ingetogen stijl van de kerk past niet bij de moderne Nederlander. Hoewel duidelijk is dat deze conclusies alleen gelden voor de PKN, is wel aan te nemen dat dit voor de overige kerken niet anders ligt.

Als kerken bij hun presentie in de samenleving inderdaad tekortschieten, is de vraag waar de oplossing moet worden gezocht. Sommigen stellen dat de moderne communicatievormen onvoldoende worden benut. Anderen vinden dat de kerk te weinig spirituele uitdaging en warmte biedt. Is niet het eigenlijke probleem dat de kerk lijdt aan geestelijke bloedarmoede waardoor ze bleek is en niet uitnodigt tot de dienst aan Christus?