Dat zei prof. dr. H. J. Selderhuis maandag bij de opening van het academisch jaar van de TUA. Volgens de hoogleraar kerkrecht en kerkgeschiedenis bood de afschaffing van de vooropleiding klassieke talen, vorig jaar, een kans om opnieuw te doordenken wat een theologische universiteit moet zijn. De behoefte aan „hooggekwalificeerde predikanten” is volgens hem groot. „Kerken wilden laagdrempelig zijn, maar hebben dat begrip nauwelijks gedefinieerd. Het gevolg was dat gemeenteleden terug moesten van vast voedsel naar melk en dat voor wie nadenkt de boodschap in vorm en inhoud te simplistisch werd om nog serieus te nemen.”

Een universiteit moet predikanten daarom leren onder­zoeken en leren nadenken, aldus de hoogleraar. „Een predi­kant moet mensen leren zelfstandig te denken, hen in staat stellen om aan de hand van de Schrift via prediking en catechese goede burgers en goede christenen te zijn. Zeker in de huidige tijd kan een predikant niet meer voor en na elke staaroperatie op bezoek komen. De universiteit moet hem toerusten met een grondige wetenschappelijke houding.”

Met klem ontraden

Beheersing van de klassieke talen is bij uitstek een kenmerk van de professionele predikant, benadrukte prof. Selderhuis. „Het Latijn is een taal die helpt logisch te denken. En de discussie over welke vertaling er wel en niet in de eredienst gebruikt mag worden, is overbodig, aangezien in feite het gebruik van elke vertaling met klem ontraden kan worden. De Bijbeltekst zelf heeft veel meer te bieden dan het Nederlands kan weergeven; dát moet de voorganger duidelijk maken.”

De hoogleraar liet in het midden in hoeverre de TUA nadenkt over een andere vestigingsplaats. „Zowel de Vrije Universiteit als de Rijksuniversiteit Groningen heeft aange­geven belangstelling voor ons te hebben, maar het is de vraag of het ze om de bruid of de bruidsschat gaat. Zo worden we van drie zijden gedrongen: naar Amsterdam, naar Groningen, of fuseren met de Theologische Universiteit Kampen. Het zou niet verkeerd zijn om in plaats van je af te vragen of je nog zelfstandig kunt blijven, te besluiten je aantrekkelijkheid te vergroten en je positie te versterken.”

De TUA kon voor het nieuwe cursusjaar een recordaantal van 28 nieuwe voltijdstudenten inschrijven. Het totaalaantal studenten in de cursus is 104, met daarnaast nog 26 studenten die op contractbasis of via een tweede inschrijving staan ingeschreven. Een interne onderzoeks­visitatie prees onder andere de grote betrokkenheid van mede­werkers, de „helder gedefinieerde traditie” en de „hechte verankering in de achterban.” Aanbevelingen hadden betrekking op onder andere verbetering van de onderzoekscultuur. Prof. Selderhuis droeg het rectoraat over aan prof. dr. G. C. den Hertog.

Melanchthon

In zijn rectorale rede stond prof. Selderhuis stil bij ”De voorhoede van de kerk: Philippus Melanchthon en de Europese universiteiten”. De hoogleraar schetste de grote betekenis van de rechterhand van Maarten Luther voor de wetenschappelijke wereld en stelde dat zijn programma ook nu nog van betekenis is.

Melanchthon (1497-1560) was hoogleraar in Wittenberg en vatte de theologische universiteit op als „voorhoede van de kerk”, aldus prof. Selderhuis. „Zij zorgt volgens hem voor de voortplanting van de leer. Het is de plek waar de theologische beslissingen vallen.” Deze visie van hem gecombineerd met de aantrekkingskracht van de persoon en theologie van Luther bracht stromen studenten uit heel Europa naar Wittenberg. „Tussen Melanchthons inauguratie als professor en zijn dood stonden bijvoorbeeld meer dan 250 studenten uit de Nederlanden ingeschreven.”

Prof. Selderhuis stelde dat Melanchthons wetenschaps­programma zelfs zijn belangrijkste bijdrage aan de Reformatie was. „De bekende Utrechtse theoloog Gisbertus Voetius beriep zich in de zeventiende eeuw nog regelmatig op de door Melanchthon opgestelde statuten van de universiteit van Wittenberg. Zijn regels dienden ook voor de universiteiten van Franeker, Groningen en Harderwijk als voorbeeld. In het gereformeerde Heidelberg werd zelfs niet de Institutie van Calvijn, maar de Loci Communis van Melanchthon als leerboek gebruikt.”

Melanchthon herintroduceerde Aristoteles aan de Europese universiteiten.