Een kerkenrondje door Den Helder met M. Dankers begint steevast bij het wad. „Als je het wad niet hebt gezien, heb je Den Helder niet gezien.” De 82-jarige Dankers stuurt al wijzend en vertellend langs de koopvaardijsluizen, het marinebassin, de veerboot naar Texel, het station en de helibasis.

Veel cultuur heeft Den Helder niet. Een echt centrum is er evenmin. Dankers mist het wel, een kerkplein met de grote kerk erop. „We moeten het hier doen met strand en zee.”

In de Hoogstraat staat de kerk van Dankers, van oorsprong een oud gereformeerde gemeente. De gemeente maakte zich in 1999 los van het verband van de Oud Gereformeerde Gemeenten. In 2005 volgde de aansluiting bij de Hersteld Hervormde Kerk. „We hebben zes jaar op onszelf gestaan, maar alleen is maar alleen. Dat was voor Adam niet goed, en voor ons ook niet.”

Dankers is geen ouderling meer, maar heeft wel een sleutel van de kerk. Achter de hal ligt de kerkzaal, vloerbedekking in het gangpad en naast de ingang twee planken met reservehoeden voor de vrouwen. Men kan toch maar nooit weten.

„Daar was mijn plekje”, zegt Dankers, wijzend op de ouderlingenbank. Als hij lezen moest, las hij vaak preken van Smijtegelt en Van Reenen. „Die waren het meest geschikt voor ons. We hebben ook wel gelezen van Smits, Mieras, Van der Groe, Beukelman, maar de een was te leerstellig, de ander te moeilijk, een derde te lang.”

In dit kerkje is wel zegen van boven ontvangen. „Hier heeft de Heere, onzes ondanks, Zijn werk gedaan. Achter de kerkhofhagen van Huisduinen liggen ze te wachten op de wederkomst.”

Naast de kansel is voor Dankers een dierbare plek. Daar stonden dochter Gerdien (1989), zijn schoonzoon (1999), en zijn vrouw (2007) opgebaard.

Op het klankbord van de kansel staan de woorden ”Eben Haëzer”. Aan de wand hangen collectezakken aan een lange stok. Op de galerij staat een prachtig orgeltje van Van Assendelft. Boven de deuren staat in geborduurde letters: ”Dan, hulpe van God verkregen hebbende, staan wij tot op deze dag”.

Zondags zitten hier ongeveer vijftig kerkgangers. Het aantal groeit niet, maar loopt ook niet terug. Buiten is aan de gevel een gedenksteen bevestigd: ”Gelegd door de eerw. Heer W. Schock, 5 november 1878, 1 Sam. 7:12”.

Naast de kerk zit het buurtcafé. Het café heeft zijn deuren gesloten. Het pand staat te koop. Dankers is wel benieuwd wie 
de nieuwe eigenaar zal zijn. Naast de kerkgevel hangt een lantaarn van Amstelbier.

Den Helder is niet kerks, vertelt Dankers. „Het is hier door en door geseculariseerd, met hier en daar wat christelijke plekken. Van de 60.000 inwoners die Den Helder telt, zijn er nog een paar honderd reformatorische kerkgangers.”

Ten westen van Den Helder ligt Huisduinen, bekend van Fort Kijkduin. Aan het Dorpsplein staat de Huisduinerkerk. De kerk werd in 1993 verkocht aan de Woningstichting, en is sindsdien in gebruik als concert- en expositieruimte.

Een rondje door de stad gaat langs de gereformeerde Bethelkerk („Daar brachten ze vroeger nog een goede waarheid”), langs de waterstaatskerk aan de Kerkgracht („Hier heeft François HaverSchmidt alias Piet Paaltjens nog gepreekt”), de christelijke gereformeerde kerk ’t Kruisanker („Ik ga nog wel eens luisteren naar ds. H. Fahner”), de rooms-katholieke Nicolaaskerk („afgestoten door het bisdom, kijk toch wat een monumentale kerk”) en de gereformeerde gemeente.

Met de vorige jaar overleden ouderling G. van Belzen van de gereformeerde gemeente had Dankers goede contacten. „We kwamen elkaar zondags wel tegen, de één een preek onder de snelbinders, de ander een preek onder de arm. Dan vroegen we elkaar: Wat lees jij Gillis? En wat lees jij Marinus? Het was vaak: de één Lamain, de ander Smijtegelt. Of omgekeerd. We hebben wel eens gedacht om bij elkaar in te trekken. Het is er nooit van gekomen.”

In de serie ”Kerken langs de kust” verkennen kerkredacteuren de komende weken de kuststrook. Hoe ziet het kerkelijk leven eruit, van Den Helder tot Cadzand? Acht afleveringen.