Fusie opgeluisterd met tromgeroffel
GRAND RAPIDS – Met tromgeroffel en gedans van Indianen werd vrijdag in Grand Rapids de totstandkoming van de World Communion of Reformed Churches gevierd. Het past in het kader van opkomen voor rechtelozen, ontheemden en verdrukten. De stem voor gerechtigheid klonk overduidelijk, maar liefst vanuit zes continenten.
Langzamerhand krijgt de WCRC vorm, tijdens de eerste gezamenlijke assemblee, resultaat van de fusie van de Gereformeerde Oecumenische Raad (GOR) en de World Alliance of Reformed Churches (WARC). Vrijdagochtend werd de assemblee geopend. Na een openingsdienst waarin liederen uit de derde wereld, hymns en psalmen uit de westerse wereld elkaar afwisselden, was het tijd om de WCRC structureel in de steigers te zetten. Of, om met de woorden van GOR-voorzitter dr. Peter Borgdorff te spreken: „We hebben wel een huis, maar nu moet het nog ingericht worden.”
In Grand Rapids heerst een optimistische stemming. Gereserveerde reacties lijken te ontbreken. De WCRC is resultaat van een voorbereiding van ruim tien jaar. Mede door de ontwikkelingen binnen de GOR was de toenadering een zaak van natuurlijke evolutie.
Borgdorff stelde in zijn laatste toespraak als GOR-president dat binnen zijn organisatie de vraag speelde of de veel kleinere GOR niet overweldigd zou worden door de WARC. Ook is er een zekere aarzeling te bespeuren bij kerken die een Bijbels-confessionele of evangelicale richting vertegenwoordigen. „Binnen de WCRC moeten we het evenwicht vinden tussen het confessioneel-gereformeerde en het pleidooi voor gerechtigheid op de aarde.”
Kortom, spiritualiteit en gerechtigheid (vooral in economische en maatschappelijke zin) blijven de beide pijlers van de nieuwe loot aan de stam van de oecumenische wereld. Of dit een knieval is voor inheemse religieuze bewegingen? Het feit dat de vergaderzaal even in een ”heilige plaats” werd veranderd voor de komst van Indianen gaf te denken.
Voor de WARC zal de nieuwe organisatie een minder grote overgang zijn dan voor de GOR. In die zin kan men zeggen dat, door het aanblijven van de Gereformeerde Kerken in Nederland (nu vertegenwoordigd door de Protestantse Kerk in Nederland) in de GOR, deze organisatie duidelijk een ander stempel kreeg dan in de tijd waarin nog behoudende gereformeerde kerken, zoals de Christelijke Gereformeerde Kerken, lid waren. In dat opzicht lijkt de GOR-assemblee van Athene (1992) een keerpunt te zijn geweest, toen een voorstel verworpen werd om de GKN als lid te schrappen.
Dr. Borgdorff stelde zelfs dat de aanwezigheid van de GKN ertoe heeft geleid dat de GOR steeds meer in een breed-oecumenisch vaarwater is terechtgekomen. „De GKN keerden zich tegen een oecumenisch model dat gebaseerd was op gezag. Deze kerken hielpen de GOR in de ontwikkeling van een synodaal gezagsorgaan tot een oecumenische raad. Binnen de GOR ontstond meer tolerantie voor de diversiteit binnen de lidkerken.”
Borgdorff hekelt mensen die menen dat de vroege jaren van de GOR een gouden tijd vormden. „De beginjaren van de GOR waren gebaseerd op de vooronderstelling dat eenheid en uniformiteit belangrijke waarden waren en dat confessionele integriteit de hoeksteen van betrouwbaarheid is.”
Welnu, deze tijd is voorbij. WARC-president dr. Clifton Patrick hield een pleidooi voor openstelling van ambten voor vrouwen in alle kerken, als kenmerk van de ”inclusieve gemeenschap van Christus”.
Borgdorff ziet het als een teken van veranderd bewustzijn van de oecumene dat bij de huidige conferentie van de WCRC ook waarnemers van het Vaticaan, de Amerikaanse Raad van Bisschoppen, de Wereldraad van Kerken en de Lutherse Wereldfederatie aanwezig zijn. Secretarissen van beide laatste organen zorgden ook voor een meditatieve opening.
Toch ligt vereniging met de Wereldraad van Kerken niet voor de hand, stelde GOR-secretaris Richard van Houten tijdens een persconferentie. „De Wereldraad is een orgaan dat qua organisatie en structuur heel anders in elkaar steekt.”
Dat neemt niet weg dat veel lidkerken van de nieuwe WCRC een conservatieve ligging hebben. De meeste komen immers uit de derde wereld, waar de liberale theologie minder voet aan de grond heeft gekregen dan in het Westen.
De locatie van de conferentie is de campus van Calvin College in Grand Rapids, een historische plek. Verschillende keren werd tijdens de conferentie een woord van Calvijn aangehaald. Calvijn wilde wel vele zeeën oversteken om de eenheid met zijn broeders en zusters te zoeken. ”Eenheid door de band van vrede” is het motto van de conferentie. Morgen gaan 27 gedelegeerden voor in kerkdiensten in Grand Rapids om zo hun verbondenheid tot uitdrukking te brengen.
