„Mensen die van vrijheid en warmte houden, verlaten de kerk soms om de kilte die zij in de kerkelijke gemeente ervaren”, zegt hij. „Anderzijds moeten we niet vergeten dat als het Woord hartelijk en bevindelijk klinkt, de waarheid óók afstoot. Mensen willen wel warmte, maar geen onveranderlijke waarheid.”Velen die kerk en religie overboord hebben gezet, ontdekken later dat het leven zonder iets ”hogers” toch wel erg leeg is. „Het leven valt voor veel mensen tegen en wordt dan ervaren als zinloos en doelloos. De contacten met vrienden zijn in de wereld vaak oppervlakkig. En met televisie en internet vult men het hart ook niet.”

Staat veel van wat onder spiritualiteit wordt verstaan niet op gespannen voet met het exclusieve karakter van de Bijbel?

„Er is maar één God. En er is maar één Naam onder de hemel gegeven door Welke wij moeten zalig worden. Alle andere wegen lopen dood. Dat exclusieve past niet binnen het postmoderne spiritualisme.”

Spiritualiteit lijkt een weids begrip waar veel onder valt, van een vaag soort luchtfietserij tot oprecht vrome overpeinzing.

„Spiritualiteit dient zich vaak aan als een manier om het geluk te beproeven. Maar niet alles is het waard om over te mediteren. Ik zou het niemand aanraden om zomaar zijn gedachten de vrije loop te laten. David schreef psalmen om te „gedenken”, om over te peinzen. Hij schreef dingen die het waard zijn om onze gedachten aan te wijden.”

Alle mensen zijn per definitie spiritueel ingesteld, zegt ds. Van Ruitenburg. „Wij zijn geschapen om God te dienen. Tegelijk schuilt er in ons aller hart ook natuurlijke vijandschap. Dat betekent dat we zonder genade vanzelf de toevlucht nemen tot surrogaat. Daarmee doen we onszelf een genoegen met iets wat op ware godsdienst lijkt, zonder de enige ware God te hoeven leren kennen.”

Van veel spritualiteit moet men zeggen: Zij heeft geen wortel, groeit snel op, en verdort ook snel.

„We kunnen diepe indrukken hebben van de Bijbelse waarheid, zonder God zaligmakend te kennen. De gelijkenis van het zaad gaat over mensen die het Woord terstond met vreugde ontvangen, zonder dat het de diepte ingaat. Het is een vorm van tijdgeloof. Dat is ook spiritualiteit.”

Brakel schrijft bij ”meditatie”: „Wie mediteert moet een godzalige zijn. Naardat het hart is, zo zijn de gedachten.” Kan een onbekeerd mens niet mediteren?

„Je kunt een paard niet aanleren om te vliegen. En zonder Gods genade kunnen we mediteren wat we willen, zonder God te leren kennen. Brakel voelde dat haarscherp aan. Natuurlijk is het goed om te overdenken waar een bepaald Bijbelgedeelte over gaat en om te peinzen over dood en eeuwigheid, maar dat is nog niet hetzelfde als de overdenking van Gods kinderen. Geestelijke meditatie is het heilig herkauwen van wat God over Zichzelf zegt. Als de Geest daarin meekomt, hebben Gods kinderen zoete en zalige overdenkingen. Er is dan „verborgen omgang” met God.”

Dr. A. J. Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk, zegt dat de kerk moet inspelen op de moderne zoektocht naar spiritualiteit. Ligt hier een taak voor de kerk?

„Paulus was heilig tactisch toen hij op de Areopagus met de Grieken sprak. We mogen dus wegen zoeken om op moderne spiritualiteit in te haken. Als we maar niet vergeten dat de echte waarheid haaks staat op wat mensen ten diepste willen. De mens van alle eeuwen wil warmte, veiligheid, geborgenheid, liefde. Wat we van nature níét willen, is in de schuld komen en onze totale corruptie belijden. Hoe we dus ook proberen in te spelen op de behoefte van de moderne mens, we zullen nooit iemand over de streep krijgen, tenzij God een mens levend maakt. We kunnen lieve mensen kweken en vrome mensen bouwen, maar geen kinderen Gods baren.”

Dit is het achtste deel in een serie over spiritualiteit. Maandag deel 9.