Spiritualiteit voor het stadse bestaan

Smouter hangt een vrolijke slinger op in de tuin. Bij een Brits echtpaar is een kind geboren. In de Amsterdamse leefgemeenschap wonen verder een jonge Brit, een Nederlandse en een Eritrese jonge vrouw, een Australische man en Smouter (26) met zijn echtgenote. De acht plus baby wonen sinds kort in een fraai historisch pand aan de Amsterdamse Middenweg. De filosoof en journalist denkt na over de vraag welke vorm van christelijke spiritualiteit aansluit bij stadsbewoners. „Het enorme aanbod van spiritualiteit varieert van peuteryoga tot een blad als Happinez magazine. Wat heeft christelijke spiritualiteit stedelingen te bieden? Ik heb ruim een halfjaar gewerkt als missionair werker van de protestantse Noorderkerk in Amsterdam. Ik liep in mijn werk daar een beetje vast. Het lukte me niet de gemeente mee te nemen in een missionair bewustzijn. Ik ben een week naar een christelijk retraitecentrum gegaan. Daar kreeg ik scherp voor ogen wat ik het liefst zou doen: een modern stadsklooster waarin volgens een bepaald ritme met God en met elkaar wordt geleefd.”

Smouter noemt de prille gemeenschap een „tussenplaats tussen kerk en stad.” „We binden ons niet aan een confessie. Het gaat erom een plek te worden waar het gesprek met andersdenkenden gevoerd kan worden over het leven, zonder dat je gelijk als gelovigen tegenover ongelovigen staat. Ik schaam me niet om me als christen te afficheren, maar als het gesprek daardoor meteen eindigt, is dat gewoon jammer.”

Is zo’n visie niet te open? Smouter: „Ik heb heel lang gedacht dat juist kerken open moesten worden. Daar ben ik een beetje van teruggekomen. Laat de kerken bewaarplaatsen van het christelijk geloof blijven. Alles onderzoeken en betwijfelen – dat kun je niet altijd van een kerk vragen. Misschien kan dit in een gemeenschap als deze wél. We proberen te leren van de oude kloostertraditie. Kloosters gingen ook uit van de vraag: Wat heeft de omringende wereld nodig? We hebben bijvoorbeeld plannen om onze huiskamer of ons atelier open te stellen voor culturele of literaire activiteiten. Ontmoetingen tussen mensen die elk op hun manier naar zin zoeken.”

Smouter wil aansluiten bij de Zevende Regel, een initiatief van de jonge theoloog Johan ter Beek en zijn netwerk van predikanten en missionair werkers. Het is een nieuwe „open source monastieke leefregel” voor „gelovigen van deze tijd.” De regel „draait om het grote verhaal van God en Jezus van Nazareth, het witte centrum van de regel”, aldus de website van Ter Beek. Om het midden heen staan zes kleuren voor zes gebieden van het christelijke leven. Op de site worden mensen uitgenodigd een kleur te kiezen, mee te doen aan een pilot van morgen- en avondgebeden (vanaf advent 2010) en mee te praten. Men kan een (gemeente)groep starten rond de Zevende Regel of bijdragen aan de totstandkoming van deze leefregel.

Zelf is Smouter kartrekker van de kleur blauw, die staat voor christelijke spiritualiteit. „Een van de dingen die wij kunnen afleren door ons contact met de niet-westerse christenheid is de geforceerde dualiteit tussen de christelijke realiteit en de realiteit daarbuiten. Het christendom, dus ook onze spiritualiteit, gaat over het héle leven, heeft ook Kuyper al gezegd. De bekende plaat van de brede en de smalle weg suggereert een dualiteit die er niet is. Theater en bioscoop worden op de brede weg geplaatst, omdat wij ons als christenen hebben onttrokken aan die cultuurvormen. Maar God heeft over het héle leven iets te zeggen. Veel gebieden die er traditioneel niet bijhoren –eten, kunst, muziek, film– zeggen juist van alles over wie we zijn en over Wie God is.”

Smouter ziet een open houding tegenover de omringende cultuur als een uitwerking van een gezegde van Franciscus van Assisi. Die stelde dat je als christen „kruisvormig” moet leven, de armen gespreid. „Je bent dan kwetsbaar en transparant, iedereen kan je bevragen. Ik denk dat dat de weg van Christus is en probeer die, al struikelend, te bewandelen.”

Dit is het vijfde deel in een serie over spiritualiteit. Volgende week maandag deel 6.

Spiritualiteit voor het stadse bestaan

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?