De laatste groep is sinds herfst 2008 gretig op de crisisgedupeerden gedoken. Of u nu zit met een geflopte garantiebelegging, een wurghypotheekconstructie, Fortisaandelen, een dubieuze vastgoedbelegging of een Madoffachtig investeringplan: er is of verrijst steevast een stichting of advocatencollectief dat, tegen betaling, uw zaak belooft te redden.Populair is de collectieve aanpak. De gedupeerden storten, in hun woede om verloren geld, een donatie, basisfee of bijdrage van een paar tientjes tot een paar duizend euro. Dat lijkt of blijkt vaak een sprong in het duister.

Neem de stichting Fortis­Effect. Voor 8 cent per Fortisaandeel plus 34,50 euro administratiekosten en 10 procent succesfee „haalt men schade terug bij de staat der Nederlanden, Fortis Mees Pierson en een aantal andere partijen.” De vlag mag uit als dát lukt. Toch zijn zo’n 1300 wanhopige aandeelhouders ingestapt. De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) werkt trouwens ook aan deze kwestie. De aanmelding is gratis. Andere collectieve schatgravers zijn de stichting Hypotheekleed (59 euro per gedupeerde), Bartels Advocaten (297,50 tot 1705 euro per juridische fase) en tehogehypotheek.nl (595 tot 833 euro per deelnemer).

De trend om groepen gedupeerden te ronselen, ontvlamde in 2003 met de oprichting van de stichting Leaseverlies, die zo’n 5 miljoen euro van aandelenleaseslachtoffers vergaarde. Dat is nog een fooi vergeleken bij de advocatenverdiensten in de woekerpolisaffaire, zoals de Stichtingen Verliespolis en Woekerpolisclaim. Volgens rekenwerk van RTL Nieuws harkten deze gouddelvers bijna 22 miljoen euro binnen.

Het is hoog tijd voor een instantie die organisaties controleert die collectieve juridische acties bedenken. Is hun initiatief zinnig en haalbaar? Zijn de organisatoren integer en deskundig? Is de gevraagde bijdrage netjes? Vooralsnog moet u deze vragen zelf beantwoorden. De volgende juridische basiskennis helpt.

1. Kies kritisch. Een collectieve aanpak is pas interessant als de organisator u ook individueel verder helpt als u de collectieve oplossing afwijst. De stichtingen Leaseverlies, Eegalease, Woekerpolisclaim of Verliespolis deden of doen dit niet. Ziet u hun schikking niet zitten, dan moet u alsnog zelf naar de rechter.

2. Neem niet te snel een advocaat. Schrik van de advocatentarieven. U heeft echter pas een advocaat nodig als u een geschil hebt. U moet eerst een klacht indienen. Een handleiding daarvoor is de brochure ”Een financiële klacht?” op afm.nl.

3. Ken uw rechten. Een wet doorlezen valt best mee. Interessant zijn de Wet op het financieel toezicht en de Wet oneerlijke handelspraktijken.

4. Benut voordelige of gratis juridische hulp. Denk aan gesubsidieerde rechtsbijstand, de Consumentenbond of de Vereniging Consument & Geldzaken, juridische bijstand op basis van no cure, no pay.

De auteur is econoom en freelance journalist.