Bezinning op betekenis van de doop
De bezinning op de betekenis van de doop is altijd gaande. De vraag of de Bijbel leert dat men kinderen of slechts volwassenen moet dopen, blijft levend. Het is vaak een emotionele discussie. Is het verschil in visie op de doop slechts een nuanceverschil, of is er een fundamenteel theologisch verschil? De belangrijkste vraag is wat de Bijbel leert over de doop. Adrian Verbree schreef er een boek over.
Verbree, gereformeerd vrijgemaakt predikant te Hardenberg, heeft als uitgangspunt dat je altijd een goede Bijbelse onderbouwing moet geven van je standpunt. Daarom onderzoekt hij de Bijbelse gegevens over de doop. Te midden van alle beladen dogmatische discussies doet dit boek om deze reden weldadig aan, mede door de frisse en vlotte schrijfstijl, waarmee Verbree laat zien dat hij een geboren schrijver is. Hierdoor is het boek ook heel toegankelijk voor jongeren.De Bijbelse gegevens beschouwt Verbree als feitenkennis. En feitenkennis over de doop is er vaak helaas maar weinig. Vandaar dit boek. De kernvraag rondom de doop is: wat is sinds Pinksteren de plaats in de gemeente van de kinderen van gelovige ouders? Zijn zij begrepen in Gods genadeverbond of niet? Verbree antwoordt met een duidelijk ”ja”. Zijn conclusie is dat er vanwege de eenheid van het genadeverbond een directe lijn loopt van de oudtestamentische besnijdenis naar de nieuwtestamentische doop. De doop is in de plaats van de besnijdenis gekomen.
Geheel in overeenstemming met de Schrift verdedigt Verbree het goed recht van de kinderdoop. Zijn boek is een Bijbels inhoudelijk verantwoord betoog. Veel gedeeltes uit de Schrift worden nauwgezet door hem geëxegetiseerd. Hij maakt daarbij overigens wel gebruik van de Nieuwe Bijbelvertaling.
De kloof tussen voorstanders van de kinderdoop en van de volwassendoop is onoverbrugbaar. Een duidelijk standpunt neemt Verbree in over de herdoop. Hij wijst die zonder meer af. Voorzichtiger is zijn standpunt over het wel of niet bijwonen van een herdoop. Hij keurt dat niet onvoorwaardelijk af.
In de bijlage trekt Verbree de lijn door naar het heilig avondmaal. Daar blijkt dat hij van mening is dat kinderen een plaats mogen krijgen aan het avondmaal. In de lijn van het betoog van zijn boek is dat niet verwonderlijk. Beide sacramenten zijn gegeven tot versterking van het geloof en tot bevestiging van Gods beloften.
Niettemin is er mijns inziens een duidelijk verschil tussen doop en avondmaal. Bij het avondmaal is er een bewust persoonlijk gedenken van de dood des Heeren totdat Hij komt, en dat door Zijn kruisdood ook persoonlijk onze zonden vergeven zijn. De doop is een teken en zegel van Gods belofte tot zaligheid. Het doopwater is echter niet de afwassing van de zonden zelf, maar een teken van de reinigende kracht van Christus’ bloed.
Het is goed om te bedenken dat achter de discussie over de doop de visie op de gemeente ligt. Verbree laat dit aspect in zijn boek rusten. Zien we de gemeente als een groep bekeerde zondaren, dan ontstaat het streven naar een heilige gemeente zonder vlek of rimpel. Dat leidt tot het aanhangen van de volwassendoop. Zien we de gemeente echter als een groep waarin bekeerden en onbekeerden door elkaar aanwezig zijn, dan krijgt de kinderdoop bijzondere waarde. In de kinderdoop verzegelt de Heere dat Hij Zijn verbond met ons opricht. Zo leren we pleiten op onze doop en drukt de verantwoordelijkheid op onze schouders om niet onbekeerd voort te leven.
De spanning tussen kinderdoop en volwassendoop wordt opgelost, wanneer we uit de Schrift opmaken dat de geloofsdoop van oorsprong bedoeld was voor Joden en heidenen die op volwassen leeftijd tot bekering kwamen. En dat de kinderdoop bedoeld was voor de kinderen van déze gelovigen. In dat verband schrijft Paulus daarom (Efeze 4:5): „Eén Heere, één geloof, één doop.”
N.a.v. ”Over dopen”, door Adrian Verbree; uitg. De Vuurbaak, Barneveld, 2009; ISBN 978 90 5560 404 3; 140 blz.; € 12,50.
