De krakers laten zich op hun laatste dag in het fort nog goed horen. Terwijl de burgemeester met enkele omwonenden de 1 kilometer lange dijk naar het verdedigingswerk afloopt, klinkt voortdurend het jankende geluid van het burgerbeschermingsalarm. Boven op het fort staat een groep krakers.Het fort, centraal tussen Arnhem en Nijmegen, ziet er robuust uit. Dikke muren van steen en beton moesten de vijand uit het oosten tegenhouden. Het fort uit 1871 kwam alleen in de Tweede Wereldoorlog onder vuur te liggen.

Eenmaal aangekomen bij het dichtbegroeide bouwwerk wordt de burgemeester ontvangen door enkele krakers. Links en rechts staan containers met huisraad klaar voor vertrek. Een jongen warmt zich aan een vuurtje. Een twintiger met hanenkam heeft twee biertjes in zijn achterzakken. Brouwerijen doen hier goede zaken. Pas in het fort wordt besloten dat de overdracht van de sleutel op het dak zal plaatsvinden. De bewoners houden niet van veel ceremonieel.

In een kort toespraakje prijst burgemeester De Vries de ’beheerders’. „Jullie gingen met respect om met het fort”, aldus De Vries. Hij verzekert dat van het bouwwerk geen groot congrescentrum wordt gemaakt. Er komt onder andere een munitiemuseum in en kunstenaars mogen er hun werk exposeren. In 2011 moet het gereed zijn.

Kraker Margriet Louwen (26), die de sleutel overhandigt, heeft het er moeilijk mee. „Ik heb hier acht jaar gewoond. Dat is een derde deel van mijn leven.” Gemiddeld zaten er tien tot dertig mensen per keer. „We onderhielden het en er was ook ruimte om even rustig te gaan zitten.” Het leven op het fort was primitief. „Er zijn hier elektriciteit en water, maar geen riool. We gebruikten een beerput. Dat stinkt wel, maar vroeger leefden de mensen zo ook.” Margriet zal de komende tijd meewerken aan de restauratie van het fort. Samen met enkele anderen betrekt ze een woning in Huissen.

Ondertussen strijkt Sjaak Koning de krakersvlag. Hij helpt vervolgens de burgemeester bij het hijsen van het vaandel van Lingewaard. Sjaak heeft het er moeilijk mee. „Ik loop nu al drie weken te snikken.” Ook Sjaak zal meehelpen aan de opknapbeurt.

De buurt ziet de krakers met lede ogen vertrekken. Zo ook omwonende Jo Ubbink. „Ze zijn hier in 2000 gekomen. Voor die tijd voelden we ons onveilig. Er waren drugshandel en allerlei andere criminaliteit. Maar sinds de komst van de krakers is het veel veiliger. Ongewenste gasten bleven weg.” Ubbink maakte mee hoe in 2006 de krakers door de ME met legermaterieel werden verdreven. „We hebben de bewoners koffie gegeven. Er zijn altijd goede contacten geweest. Regelmatig kwamen ze langs voor een praatje.” Een paar weken na de ontruiming veroverden de krakers het bouwwerk opnieuw. Daarop besloot de gemeente hun het beheer over het fort te geven tot aan het begin van de restauratie. Het startsein voor deze opknapbeurt werd vandaag gegeven. Donderdag moesten de laatste bewoners het terrein verlaten.

Een vrouw die in de omgeving woont, valt Sjaak Koning in de armen. „Je komt maar snel weer een keer langs”, zegt de vrouw. Koning blijft in de omgeving wonen. Hij heeft nu een huisje in Gendt. Zijn levensstijl zet hij voort. „Ik doe hier en daar wat klusjes. En mijn eten haal ik uit de container van de supermarkt. Dat smaakt prima. Je ruikt snel genoeg of het nog goed is.”