Eberhard van der Laan groeide als jongste van zes kinderen op in een gereformeerd huisartsengezin in het Zuid-Hollandse Rijnsburg. Politiek kreeg hij met de paplepel ingegoten; zijn vader was raadslid voor de ARP.Na zijn rechtenstudie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam ging Van der Laan in 1983 als advocaat aan de slag. In 1990 kwam hij in de gemeenteraad van de hoofdstad en van 1993 tot 1998 was hij fractievoorzitter. Hij toonde een enorme vernieuwingsdrang en verving bijna de gehele fractie.

Begin jaren negentig richtte Van der Laan met een compagnon het advocatenkantoor Kennedy Van der Laan op. Het kantoor treedt op voor multinationals overheidsinstanties.

Van der Laan wil niets weten van de oude PvdA-visie dat de overheid alles voor de burger regelt. In De Groene Amsterdammer zei hij daarover: „Ik probeer een moderne sociaaldemocraat te zijn, in die zin dat de overheid niet de oude pretentie heeft van: we regelen het effe. Of probeert door een verbod iets op gang te brengen. Dat vind ik niet efficiënt.”