„De gang was dertig meter lang en amper vier meter breed, met cellen aan weerskanten. Langzaam lopend begaven Ron en zijn twee bewakers zich door de gang. Het was een ritueel, een korte welkomstceremonie. Zijn buren wisten dat hij kwam en begonnen te roepen: „Nieuwe man op de gang! Nieuw vlees. Hé schat.” Ze bleven staan bij cel 16, en het lawaai hield op. Welkom in de dodencellen.” Op 7 december 1982 wordt de 21-jarige serveerster Debbie Carter verkracht en vermoord in haar appartement. Er zijn geen concrete aanwijzingen omtrent de dader, behalve dat iemand beweert dat hij Ron Williamson op de avond van de moord met het slachtoffer heeft gezien. Dit wordt door niemand anders bevestigd.

Toch spitst het moordonderzoek zich al spoedig toe op Ron Williamson. Hij is een vreemde vogel. Eens was hij de held van het dorp Ada. Zijn carrière als professioneel honkballer, die veelbelovend leek, valt echter in duigen. Hierna gaat Ron een steeds onregelmatiger leven leiden in Ada, geeft zich over aan het gebruik van drank en drugs en zwerft rond. Geestelijk is hij niet gezond. Hij lijdt aan manische depressiviteit en door zijn stemmingswisselingen leidt zijn gedrag tot problemen.

Hoewel er nauwelijks bewijs tegen Ron is, komt het vijf jaar na de moord tot een proces. Dit proces wordt gekenmerkt door leugenachtige getuigenissen van gevangenisverklikkers. Ook hangt de bewijsvoering van vaagheden aan elkaar. Ron wordt ter dood veroordeeld en komt terecht in de dodencel van de beruchte McAlestergevangenis, waar zijn geestelijke gezondheid, die overigens tijdens het proces nauwelijks ter sprake komt, steeds verder achteruitgaat.

De in Arkansas, VS, geboren John Grisham studeerde in 1981 af in de rechten. Zijn specialismen zijn strafrecht en letselschadeclaims. Na tien jaar strafrecht stapte hij over op civiel recht. Ondanks de lange werkweken vond hij tijd voor het schrijven van een reeks justitiële thrillers, die als warme broodjes over de toonbank gingen. ”De gevangene” is zijn eerste uitstapje naar de non-fictie.

In dit boek laat de auteur de lezer een blik werpen in de juridische keuken van de VS. Een blik die niet onberoerd laat. In het land van de onbegrensde mogelijkheden blijkt helaas echt alles te kunnen. De auteur beschrijft een waargebeurd proces, dat gekenmerkt wordt door blunders. Het is aangrijpend dat onschuldigen door menselijke vergissingen de doodstraf kunnen krijgen. Ook is het ronduit schokkend te lezen hoe Ron Williamson behandeld wordt in de McAlestergevangenis.

Het materiaal is echt Grisham: honkbal, de sfeer van kleine stadjes in het diepe zuiden, Amerikaanse dromen. Niettemin komen de liefhebbers van de juridische thrillers van Grisham enigszins bedrogen uit. Het boek is een verslag, geen roman. Door de zakelijke weergave van feiten bevat ”De gevangene” niet veel spanning. Voor de minder geïnteresseerde lezer is het een wat moeilijk door te komen boek. Niettemin een boek dat tot nadenken stemt.