Basajev, die zichzelf Abdullah Sjamil Aboe Idris noemde en streefde naar een onafhankelijke -islamitische- Kaukasusrepubliek, deed in 1991 voor het eerst van zich horen. Hij kaapte een vliegtuig dat met 178 mensen aan boord op weg was naar Ankara in Turkije, om aandacht te vragen voor de onafhankelijkheidsstrijd in Tsjetsjenië, die nog in zijn volle omvang moest losbarsten.Als leider van de opstandige Tsjetsjenen leidde Basajev in 1995 een aanval op een ziekenhuis in het Zuid-Russische Boedjonnovsk. Zo’n 1200 artsen, verpleegkundigen en patiënten werden gegijzeld en bij de Russische poging de gijzeling te beëindigen, vielen 144 doden.

Aanvankelijk was de rebellenleider tegen dergelijke acties omdat hij „de prijs ervan” kende, moet hij later hebben gezegd. Maar een Russische luchtaanval op zijn geboorteplaats Wedeno, enkele weken voor de actie in Boedjonnovsk, zorgde voor een ommekeer. Bij de aanval werd zijn huis verwoest en kwamen elf van zijn familieleden om. „Laten we naar Rusland gaan. We zullen daar hard strijden en de oorlog beëindigen of allemaal sterven”, liet hij daarop zijn manschappen weten.

Nadat de Russen Tsjetsjenië in 1996 hadden verlaten, stelde Basajev zich kandidaat voor het presidentschap. De verkiezingen werden echter gewonnen door een andere rebellenleider, de in maart 2005 gedode Aslan Maschadov. De inmiddels in keurig pak gestoken Basajev werkte zijn baard bij en trad in januari 1998 aan als minister-president. Zijn premierschap duurde slechts een halfjaar.

Toen in de zomer van 1999 aanslagen op flats in Moskou en Volgodonsk zo’n 300 levens eisten, werd in Moskou direct met de beschuldigende vinger naar Basajev gewezen, maar die ontkende iedere betrokkenheid. Niettemin waren de aanslagen voor de Russen aanleiding het leger opnieuw naar Tsjetsjenië te sturen.

Basajev was het brein achter de gijzeling van ongeveer 800 bezoekers van het Nordosttheater in Moskou in oktober 2002. Behalve de 41 gijzelnemers kwamen uiteindelijk 129 gijzelaars om het leven bij de bevrijdingsactie van Russische speciale eenheden, die een gas inzetten dat voor velen dodelijk bleek.

Twee maanden later vielen in de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny 72 doden toen een met explosieven beladen vrachtwagen inreed op het regeringscentrum - een actie die eveneens werd toegeschreven aan de kaalgeschoren en bebaarde Tsjetsjeen, die als gevolg van een landmijn zijn rechteronderbeen was kwijtgeraakt.

In 2003 en 2004 kostten door Basajev georkestreerde aanslagen honderden mensen het leven. Het absolute dieptepunt vormt de gijzeling van ruim duizend mensen in School Nummer 1 in Beslan, in de deelrepubliek Noord-Ossetië. De gijzelingsactie in Beslan kostte uiteindelijk 331 mensen, onder wie 186 kinderen, het leven.

De laatste grote operatie van Basajev -die tevens verantwoordelijk was voor de moord op de pro-Russische president van Tsjetsjenië Achmed Kadirov in mei 2004- was de aanval op overheidsgebouwen in Naltsjik, de hoofdstad van de deelrepubliek Kabardino-Balkarië. Bij deze actie, in oktober vorig jaar, vielen 139 doden.

Basajev werd eind vorige maand nog benoemd tot vicepresident van de door de Tsjetsjeense rebellen gevormde regering van Dokoe Oemarov, die de door de politie doodgeschoten Abdul-Chalim Sadoelajev opvolgde als president van de rebellenregering. In de eerste verklaring die hij als president uitbracht zei Oemarov dat de rebellen hun strijd in heel Rusland zullen voortzetten, maar zich voortaan in de eerste plaats tegen leger en politie zullen richten, en niet tegen burgers.