De Franse rooms-katholieke krant La Croix schetste vorige maand een somber beeld van de situatie in Frankrijk: de kathedralen gaan er alsmaar verder op achteruit. De restauratie van de noordertoren van de kathedraal van Meaux ligt al een jaar stil, de Sainte-Cecile in Albi stelt de nodige aanpassingen aan elektriciteit en brandalarm al anderhalf jaar uit en het onderhoud aan de kerken in Orléans en Blois gaat niet eerder van start dan eind dit jaar.Vallende stenen
De oorzaak is geldgebrek, concludeert La Croix. De overheidssubsidie voor onderhoudswerken is tussen 2002 en 2005 gedaald en de regering moet nu eenmaal keuzes maken. In de regio Aquitanië is het onderhoudswerk aan de kathedralen van Bayonne en Bordeaux minder dringend dan dat aan de kathedraal van Périgieux, waar de stenen letterlijk op het voetpad vallen.

Volgens woordvoerder Michel Clément besteedt de Franse overheid elk jaar evenveel geld aan het in stand houden van historische monumenten: 36 miljoen euro. „Maar niet alle werkzaamheden kunnen tegelijk plaatshebben. Indien nodig maken we extra geld vrij voor bijzondere gevallen, zoals na de storm in Lotharingen in 1999.”

Er is echter zo’n 100 miljoen euro per jaar extra nodig om verdere aftakeling van de monumenten te verhinderen, stelt Philippe Richert van de Senaatscommissie voor het Patrimonium. „Door geldgebrek verloren alleen het afgelopen jaar al 700 mensen hun baan.”

Dorpskerk
Ook in Engeland is de situatie nijpend. Begin dit jaar luidde de anglicaanse bisschop Richard Chartres van Londen de noodklok in de krant The Times. De Britse overheid moet dringend 80 miljoen euro per jaar extra steken in het onderhoud van kerkelijke monumenten, stelde hij, omdat anders honderden middeleeuwse dorpskerken in Groot-Brittannië de deuren moeten sluiten.

Om de kerkgebouwen goed te kunnen onderhouden, moet de Anglicaanse Kerk jaarlijks 180 miljoen euro uitgeven, berekende Chartres. Daarnaast is er voor 550 miljoen euro aan achterstallig onderhoud. Kerkgebouwen krijgen steeds vaker te maken met nieuwe eisen voor de toegankelijkheid voor gehandicapten en de noodzakelijke aanpassingen kosten gemiddeld 75.000 euro per kerkgebouw.

Crisis
De Britse omroep BBC meldde donderdag op basis van cijfers van English Heritage, de Britse monumentenzorg, dat er de komende vijf jaar zelfs 1 miljard pond (bijna 1,5 miljard euro) nodig is om de 14.500 kerkgebouwen in het land in stand te houden. English Heritage is inmiddels een campagne begonnen om geld te werven om in ieder geval verdere schade aan de kerkgebouwen te voorkomen. De organisatie roept de Britse regering op 26 miljoen pond bij te dragen ter bestrijding van de ergste problemen.

„Deze campagne is bedoeld om het probleem te onderkennen en actie te ondernemen, voordat we in een crisis zitten”, zegt Simon Thurley van English Heritage. „Misschien is iemand niet zo’n kerkganger, maar wie kan zich een dorp of stad voorstellen zonder kerkgebouwen? Waar pubs en postkantoren verdwijnen en sociale problemen toenemen, vormen deze gebouwen de enig overgebleven centrale, culturele en spirituele plaats van een gemeenschap.”

Loterij
Volgens English Heritage kan niet van de overheid worden verwacht dat ze voor alle nodige financiën zorgt. Ook de Anglicaanse Kerk, eigenaar van 80 procent van alle kerkgebouwen in Engeland, moet maatregelen nemen, vindt de organisatie. De kerk ontvangt jaarlijks al zo’n 40 miljoen pond van English Heritage en Heritage Lottery Fund -een nationale loterij- voor het onderhoud van het religieus erfgoed.

Bisschop Chartres verwelkomt het „doelmatig onderzoek” van English Heritage. „In het verleden kwam het te vaak voor dat we hulp boden aan kerken terwijl de crisis al zo groot was dat niemand er meer iets aan kon doen.”