Een groot aantal vakantiegangers durft bij thuiskomst nauwelijks op de weegschaal te gaan staan, bang als ze zijn voor ongewenste gewichtstoename. Als de teller toch onverbiddelijk extra kilo’s registreert, zoeken velen heil bij een dieet of meer beweging. Oftewel, honger lijden of zweten.

Afvallen valt niet mee. Hoogleraar marktkunde en consumentengedrag H. van Trijp van Wageningen Universiteit heeft hiervoor een eenvoudige verklaring. „Het signaal van honger is erg sterk, terwijl de prikkel om te stoppen met eten zwak is. Hetzelfde geldt voor beweging: ons lichaam roept tijdens het joggen harder om te stoppen dan om te versnellen.”

Met de komst van het Atkins-dieet behoort een rammelende maag tijdens het lijnen sinds enkele jaren tot het verleden. Afvalgoeroe Robert Atkins propageert een dieet waarbij koolhydraatrijk voedsel als pasta en brood moet worden gemeden. Verder blijft de menukeuze gevarieerd.

Hoewel de Atkins-hype over zijn hoogtepunt heen is, heeft de trend wel een nieuwe kijk gegeven op vet als onderdeel van de maaltijd. „Het mag weer, vet moet zelfs weer. Vanuit die nieuwe houding is er ruimte voor onderzoek naar de goede eigenschappen van vet. Juist van dierlijk vet. De goede vetzuren nemen de rol over van vitaminen. De terugkeer van roomboter is slechts een kwestie van tijd”, aldus voedseldeskundige A. Ammerlaan. Ze bestudeert patronen in het eetgedrag van consumenten. „Er zullen steeds meer publicaties verschijnen die het nut van vet bewijzen.”

Atkins is een mooi voorbeeld van een tegentrend. „De Amerikanen hadden al lang genoeg van al die producten met weinig vet waar ze alleen maar dikker van werden. Toen filmsterren Atkins omarmden, was dat een excuus voor veel Amerikanen om dat voorbeeld massaal te volgen.”

De aandacht voor vet past in de groeiende belangstelling voor slowfood, de tegenhanger van fastfood. Slowfood krijgt als tegenhanger van fastfood invloed op gezondheid, voorspelt Ammerlaan. „Dat wil niet zeggen dat consumenten langzamer gaan eten, maar dat het voedsel dat ze gebruiken op een andere manier totstandkomt. Het krijgt tijd om te groeien en te rijpen. Smaak is daarbij heel belangrijk. Dit zintuig is jarenlang verwaarloosd. Een goede smaak zorgt ervoor dat het hongergevoel langer uitblijft. Sterker nog, smaak kan als oplossing dienen tegen overgewicht.”

Zo noemt ze Lardo het ultieme product voor de topkok. „Dit boterzachte gezouten spek rijpt maandenlang in marmeren bakken. Dat komt de smaak ten goede en de kwaliteit van het vet. Tijdens die rijping zetten slechte vetzuren zich om in goede. De volgende smaaktrend is die van dierlijk vet. Verder zullen verse peulvruchten en vergeten groenten de zalm en kaviaar in toprestaurants gaan verdringen.”

Ammerlaan hekelt de huidige massaproductie van vlees. „Recent pakte ik in de supermarkt verpakt kippenvlees. Op de achterkant stond dat de kip voor 18 procent uit water bestond. We moeten weer terug naar het product. Technologie is jaren de manager geweest, maar moet weer de assistent worden.”

De voedingsdeskundige uit kritiek op de communicatie van het Voedingscentrum. „Zij strooien met het gegeven dat 2 ons groente en 2 ons fruit noodzakelijk zijn voor een gezonde dagelijkse voeding, maar consumenten hebben meer uitleg nodig. Laat zien dat het schillen van een appel een moment voor jezelf is, een kwaliteitsmoment.”

Nu is er slechts een kleine voorlopersgroep die warm loopt voor vet en spek. Niet iedereen zal fanatiek aanhanger worden van de slowfood-beweging, maar de nieuwe hypes zullen wel het eetgedrag van steeds meer mensen beïnvloeden, daarvan is Ammerlaan overtuigd.

Voorlopig blijft de nieuwe schijf van vijf een uitstekend hulpmiddel voor het samenstellen van een gevarieerd menu. En voor degene die wil afvallen, is vooral discipline belangrijk. Hoogleraar Van Trijp: „Consumenten blijven verantwoordelijk. Zij besluiten uiteindelijk om iets wel of niet in het winkelmandje te leggen.”