EU-grondwet: Ja, ook als christen
Veel bijbelgetrouwe christen lijken tegen de EU-grondwet te gaan stemmen. Erik Westrate
vindt dat onterecht. De wet maakt de Europese Unie veel efficiënter, democratischer en doorzichtiger. In veel Europese landen wordt het Nederlandse referendum met enorme belangstelling gevolgd. Als Nederlander gedetacheerd bij de afdeling Europa van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken mag ik me dezer dagen in een verhoogde belangstelling van de Duitse collega’s verheugen.
Wat buiten Nederland door velen als opmerkelijk wordt gezien, is dat zich onder de tegenstanders van de Europese grondwet zo veel prominente christen-politici bevinden. Hierdoor blijft soms onopgemerkt dat er ook heel veel christenen zijn die juist voorstander zijn van de grondwet. Ook voor christenen zijn er namelijk voldoende redenen om op 1 juni ja tegen de grondwet te zeggen.
Bij veel bijbelgetrouwe christenen in Nederland leven twee belangrijke zorgen: het ontbreken van een verwijzing naar God en de christelijke traditie in de preambule (het ”voorwoord”) van de grondwet en de vrees dat door de grondwet nog meer nationale soevereiniteit verloren gaat.
Beter
Volgens een aantal prominente tegenstanders uit bijbelgetrouwe hoek zou een christen tegen de Europese grondwet moeten stemmen, omdat in de preambule een verwijzing naar God en de christelijke traditie ontbreekt. Ook ik als christen betreur het ontbreken van zo’n verwijzing.
De vraag is echter: Is dit voldoende reden om de grondwet dan maar als geheel af te wijzen? Mijn antwoord is nee. Een vermelding van God of de christelijke traditie in de grondwet is namelijk geen garantie voor een goede inhoud van de grondwet, net zo min als het ontbreken daarvan automatisch tot een slechte inhoud leidt. Van belang is dus, naar de inhoud te kijken.
En de inhoud van de grondwet is op veel punten beter dan de nu geldende Europese verdragen. In de eerste plaats wordt Europa door de grondwet efficiënter. De bestaande Europese verdragen zijn gewoon niet gemaakt voor een EU met 25 lidstaten.
Een voorbeeld: Momenteel heeft de Europese Commissie -het dagelijks bestuur van de EU- 25 commissarissen. Dit is vergelijkbaar met een kabinet met 25 ministers, elke minister met zijn eigen portefeuille. De grondwet brengt het aantal commissarissen op termijn terug tot tweederde van dat aantal, wat een stuk efficiënter is.
Ook maakt de grondwet Europa transparanter. Nu vinden alle Europese ministersvergaderingen achter gesloten deuren plaats. Door de grondwet worden alle ministerraden die over wetsvoorstellen gaan straks openbaar.
Ten slotte wordt Europa door de grondwet democratischer. Zo kunnen minimaal 1 miljoen burgers (minder dan 0,5 procent van de Europese bevolking) een onderwerp op de agenda van de Europese Commissie zetten.
Overigens ontbreekt ook in onze nationale Nederlandse grondwet een verwijzing naar God of de christelijke traditie. Slechts 5 van de 25 EU-lidstaten (Duitsland, Griekenland, Ierland, Polen en Slowakije) hebben een dergelijke verwijzing in hun grondwet. In de Europese grondwet is wel vastgelegd dat de Europese Unie een transparante en regelmatige dialoog met de kerken dient te voeren.
Superstaat
Dan de angst dat Europa een ”superstaat” gaat worden. Een veelgehoord bezwaar is dat Nederland op een aantal terreinen zijn vetorecht inlevert. Inderdaad is het zo dat meer beslissingen straks gemeenschappelijk genomen gaan worden. In een Unie van 6 lidstaten was een veelomvattend vetorecht voor elk land nog werkbaar, in een Unie van 25 kan dit echter zelfs bij routineaangelegenheden tot verlamming van de besluitvorming leiden. Bij cruciale vragen zoals bijvoorbeeld de Europese begroting blijft ieder land wel zijn vetorecht behouden.
Een belangrijk terrein waar het aantal vetomogelijkheden wordt beperkt, is politie- en justitiesamenwerking. Meer samenwerking op dit terrein heeft veel voordelen. Iedere ondernemer zal blij zijn als hij met een vonnis van een Nederlandse rechter verhaal kan halen bij een wanbetaler in een andere EU-lidstaat, zonder daar opnieuw allerlei formaliteiten te moeten vervullen. Ook op het gebied van terrorismebestrijding is meer samenwerking hard nodig.
Koningshuis
In de grondwet zijn ook bepalingen te vinden die ongewenste afkalving van de Nederlandse soevereiniteit juist tegengaan. In de grondwet wordt nu voor het eerst duidelijk vastgelegd waar de grenzen van de bevoegdheid van Europa liggen. Sommige onderwerpen behoren gewoon door de lidstaten zelf geregeld te worden. Hier kan Europa hooguit ondersteuning of hulp verlenen.
Een van de terreinen in die categorie is onderwijs. Dit betekent dat Europa nooit aan ons unieke Nederlandse systeem van het bijzonder onderwijs kan morrelen. En om dan nog maar een paar misverstanden uit de weg te ruimen: We behouden ons koningshuis, onze vlag, ons volkslied en onze volksaard.
Dit alles in overweging nemend verdient de Europese grondwet een ja, ook van christenen.
De auteur -die dit artikel op persoonlijke titel schreef- is als Nederlands gedetacheerde werkzaam bij de afdeling Europa van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken in Berlijn.