„Leefbare planeet nog mogelijk”
Klimaatverandering, uitsterven van diersoorten, vervuiling. Te midden van het negatieve milieunieuws laat een nieuwe studie een positief geluid horen.
Een toekomst waarin de mensheid binnen de grenzen van de aarde leeft lijkt haalbaar, stelt onderzoek van Nederlandse wetenschappers dat vorige week in Nature is gepubliceerd.
De auteurs gaan uit van de planetaire grenzen (zie ”Negen planetaire grenzen”). Veel van deze seinen staan nu op rood. De mens overschrijdt op zes van de negen punten de limieten van wat de aarde aankan. De planeet wordt steeds minder leefbaar.
De onderzoekers concluderen allereerst dat in 2050 bij ongewijzigd beleid bijna alle planetaire grenzen verder onder druk staan. Vooral qua klimaat, uitsterven van soorten en meststoffen (stikstofuitstoot) verslechteren de vooruitzichten. Alleen de ozonlaag lijkt zich goed te herstellen.
Niet terminaal
Toch bevat het artikel ook positief nieuws. Met maatregelen valt het tij te keren. Daadkrachtig klimaat- en milieubeleid doet ertoe, aldus de studie. De onderzoekers onderzochten het effect van vijf milieumaatregelen (zie ”Vijf acties voor een gezonde planeet”). Die kunnen de wereldwijde milieudruk rond 2050 terugbrengen tot het niveau van 2015.
Hoofdauteur Detlef van Vuuren, onderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en de Universiteit Utrecht, benadrukt dat het een hoopvolle boodschap is: „We kunnen de curve nog steeds ombuigen. Op termijn kunnen we binnen de planetaire grenzen blijven. De aarde is het waard om dat te proberen. De planeet is ernstig ziek, maar zeker nog niet terminaal.”
Een belangrijk inzicht uit de studie is dat sommige maatregelen synergie opleveren. Oftewel: je slaat er meerdere vliegen in één klap mee. Zo versterkt stevig klimaatbeleid ook andere milieudoelen. Of neem een meer plantaardig dieet. Minder vee helpt voor zeven van de negen planetaire grenzen. Alleen de ozonlaag en verzuring van de oceaan blijven op dat punt buiten beeld.
Oceaanstomer
Toch waarschuwen de onderzoekers dat de gekozen vijf maatregelen ambitieus zijn. Zo wordt er uitgegaan van grote veranderingen in het wereldwijde eetpatroon. Van Vuuren: „Dat is gezien de huidige trends mogelijk te optimistisch. Systeemverandering is een langzaam proces.”
Het oplossen van milieuproblemen is dan ook als een oceaanstomer: het gaat traag en is moeilijk te sturen. Succes is afhankelijk van sociale verandering, van maatregelen die pas op langere termijn werken of die samenhangen met andere ingrepen. Zo blijft het stoppen van biodiversiteitsverlies lastig als klimaatverandering niet wordt aangepakt.
De studie biedt dus hoop, maar mét een disclaimer. Een gezonde planeet is alleen mogelijk als er een koerswijziging plaatsvindt.
