Toch klinkt er op de achtergrond een ander geluid. Steeds vaker lezen we verontrustende berichten over psychische klachten onder jongeren. Diverse onderzoeken tonen aan dat het aantal jongvolwassenen met angststoornissen of depressieve klachten in de afgelopen tien jaar is verdrievoudigd. In het RD (15-5) werd zelfs verwezen naar het groeiende aantal jongeren die euthanasie aanvragen vanwege ondraaglijk psychisch lijden. Alle geluksmetingen ten spijt: er is iets fundamenteel mis.

Emotionele veiligheid in de kindertijd blijkt een krachtige buffer tegen latere psychische kwetsbaarheid

De oorzaken van deze mentale malaise zijn complex en veelomvattend. Jongeren groeien op in een wereld waarin de toekomst allesbehalve rooskleurig oogt. Oorlogsdreiging is alomtegenwoordig: Oekraïne, het Midden-Oosten, spanningen in Azië. De roep om bewapening en paraatheid klinkt steeds luider. Dat zijn geen geruststellende vooruitzichten voor een generatie die nog aan het begin van haar leven staat.

Daarbovenop komt economische onzekerheid. Stijgende prijzen, onbetaalbare woningen en toenemende sociale ongelijkheid zorgen voor een groeiend gevoel van uitzichtloosheid. Hoe hard je ook werkt of spaart, het lijkt alsof veel jongeren telkens achter de feiten aanlopen. Voor velen voelen levensdoelen als een koophuis of financiële stabiliteit steeds minder bereikbaar. En dan is er nog de dreiging van klimaatverandering, die zich steeds nadrukkelijker aandient. Dagelijks worden we geconfronteerd met nieuws over smeltende ijskappen, overstromingen, hittegolven en natuurbranden. Wat betekent dit voor de toekomst van onze aarde? Voor de kinderen van de jongeren van nu?

Het ligt voor de hand om de schuld buiten onszelf te zoeken. Grote, wereldwijde problemen lijken immers ver buiten onze invloedssfeer te liggen. Wat kan één individu beginnen tegen geopolitieke spanningen, economische systemen of een opwarmende aarde?

Toch laat een recent artikel uit het wetenschappelijk tijdschrift Child Development een ander licht schijnen op deze kwestie. Onderzoek onder ruim 1200 jongvolwassenen uit verschillende landen toonde aan dat hun kijk op de wereld –of die nu positief of negatief is– nauwelijks beïnvloed wordt door hun land van herkomst, de rijkdom waarin ze zijn opgegroeid of de mate van veiligheid in hun jeugdomgeving. Zelfs verschillen in opvoedstijlen (streng of vrij) bleken weinig impact te hebben.

Wat wél doorslaggevend bleek, was de hoeveelheid warmte en betrokkenheid die jongeren als kind van hun ouders hadden ontvangen. Jongvolwassenen die zich in hun jeugd gezien, gehoord en geliefd voelden, bleken aanzienlijk beter bestand tegen de onzekerheden en dreigingen van de wereld om hen heen. Met andere woorden: emotionele veiligheid in de kindertijd blijkt een krachtige buffer tegen latere psychische kwetsbaarheid.

Het artikel noemt het niet expliciet, maar tussen de regels door klinkt een helder pleidooi: investeer als ouder in échte aandacht voor je kind. Niet in de vorm van dure cadeaus of uitjes, maar in oprechte betrokkenheid. Verhalen vertellen voor het slapengaan, samen praten over school en vriendschappen, écht luisteren naar hun verhalen en tijd maken voor persoonlijke gesprekken. Dit soort simpele, maar betekenisvolle momenten leggen een fundament dat kinderen helpt hun weg te vinden in een onzekere wereld.

Ouders kunnen hun kinderen niet beschermen tegen de stormen van de toekomst, maar ze kunnen wél zorgen dat ze stevig in hun schoenen staan. En dat is, misschien meer dan wat dan ook, het grootste geschenk dat een kind kan krijgen: tijd, aandacht en liefde.

De auteur is hoogleraar kinderlongziekten.