Minister-president Dick Schoof vindt het „buitengewoon teleurstellend” dat het overleg tussen Oekraïne en Rusland is geëindigd zonder dat er stappen zijn gezet. „Ik heb niet de indruk dat daar heel veel gebeurd is”, zei hij in de marge van een top van de Europese Politieke Gemeenschap vrijdag in de Albanese hoofdstad Tirana.

Het was volgens Schoof „echt een moment” voor de Russische regering geweest om te laten zien dat ze het streven naar vrede en een staakt-het-vuren serieus neemt. Het is nu belangrijk dat de druk op Moskou verder wordt opgevoerd met meer sancties, zei de premier.

Schoof hoopt dat de Amerikaanse president Donald Trump „meer druk op Poetin gaat zetten om echt aan die onderhandelingstafel te komen”.

De afspraak tussen Rusland en Oekraïne om elk duizend krijgsgevangenen vrij te laten „is een klein stapje” en laat volgens Schoof zien dat het goed was dat de bijeenkomst tussen de twee landen heeft plaatsgevonden. Die gevangenenruil is „natuurlijk niet genoeg”, voegde hij toe.

„Er moet gewoon een staakt-het-vuren komen, dus in die zin had vandaag meer kunnen gebeuren”, zei de premier. „En dat kan alleen als ze elkaar echt spreken en echt bereid zijn, ook Rusland, om die beweging te maken.”

Rusland en Oekraïne hebben afgesproken om elk duizend krijgsgevangenen vrij te laten. Dat heeft de Oekraïense minister van Defensie, Roestem Oemjerov, gezegd op de Oekraïense televisie en wordt bevestigd door Rusland. Het is een van de uitkomsten van onderhandelingen tussen de twee landen in Turkije. Die gingen ook over een mogelijk staakt-het-vuren.

Oemjerov leidde het Oekraïense team dat onderhandelde met Rusland. Vooraf had hij aangekondigd dat Oekraïne daarbij een staakt-het-vuren van dertig dagen zou eisen.

Een mogelijk bestand is ter sprake gekomen, aldus de minister. De Russische onderhandelaars zeggen dat is afgesproken dat beide landen gedetailleerd gaan uitwerken hoe ze zo’n staakt-het-vuren voor zich zien. Er is ook gesproken over een toekomstige ontmoeting tussen de presidenten Vladimir Poetin en Volodymyr Zelensky.

Rusland en Oekraïne hebben vaker gevangenen uitgeruild, maar sinds de grootschalige invasie in 2022 niet zoveel.

De delegaties van Oekraïne en Rusland zijn klaar met hun vredesoverleg in Istanbul. Een Turkse bron meldt dat ongeveer twee uur na het begin van de gesprekken. Dit wordt bevestigd door een Oekraïense ingewijde.

Gastland Turkije, dat goede banden met beide landen heeft, was ook bij de bijeenkomst. Het is niet direct duidelijk wat er uit het overleg is gekomen. Oekraïne noemde een volledig en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als het belangrijkste doel van de besprekingen.

Een Oekraïense bron zegt tegen persbureau AFP dat de Russische delegatie met „onacceptabele eisen” kwam. Zo zou zijn geëist dat Oekraïne zijn troepen terugtrekt uit grote delen van het land die niet onder Russische controle staan voor een wapenstilstand.

Oekraïne roept al langer op tot een staakt-het-vuren, maar Rusland stemt daar vooralsnog niet mee in. Wel kondigde de Russische president Vladimir Poetin enkele keren een eenzijdig bestand af. Rusland hield zich daar volgens Oekraïne niet aan.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft hard uitgehaald naar Rusland dat een „delegatie van leeghoofden” naar Istanbul heeft gestuurd.

„Als blijkt dat de Russische delegatie echt alleen maar voor de bühne is en vandaag geen resultaten kan boeken, moet de wereld reageren”, zei Zelensky op de top van Europese leiders in Tirana.

De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Hakan Fidan opende de bijeenkomst met een oproep tot een staakt-het-vuren. Hij zei dat de landen voor twee wegen staan: een naar vrede en een naar meer „verwoesting en dood”. „De partijen zullen zelf beslissen, uit eigen wil, welke weg ze kiezen.”

Oekraïne hoopt op een bestand, terwijl Rusland wil praten over de „wortels” van het conflict. De afgelopen drie jaar hadden ze nauwelijks contact. Het weinige contact, ging voornamelijk over kwesties zoals gevangenenuitwisseling en het repatriëren van gesneuvelde militairen.

De Oekraïense delegatie in Istanbul wordt geleid door defensieminister Roestem Oemjerov. De Russische president Vladimir Poetin heeft zijn adviseur Vladimir Medinski aangewezen als delegatieleider. Het overleg is een dag later dan gepland door onenigheid tussen de landen, die elkaar daarnaast ook nog beledigden.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky wilde Poetin in Turkije ontmoeten, maar die wees het voorstel af. Zelensky is om die reden niet bij het overleg in Istanbul. Oekraïne hoopte vervolgens op overleg tussen hoge functionarissen, maar schaalde zijn delegatie af toen bleek dat Rusland een lagere delegatie stuurde.

Turkije was in 2022 ook al het gastland van vredesbesprekingen, omdat het goede banden heeft met Rusland en Oekraïne. Het overleg werd toen afgebroken na de Russische terugtrekking uit Boetsja. In deze stad bij Kyiv vond tijdens de Russische bezetting een bloedbad plaats met honderden burgerdoden.