Een woordvoerder van de scholen bevestigt berichtgeving van de Volkskrant dat ze een brief van de staatssecretaris hebben gekregen. „Daarin staat dat de besturen de wet hebben overtreden door het niet afnemen van de toets en dat heeft een dusdanige invloed op de kwaliteit van het onderwijs dat ze het voornemen heeft voor het geven van een aanwijzing”, zegt Remco Prast van Leve het Onderwijs, een beweging van scholen die zich verzet tegen de verplichte doorstroomtoets.

Volgens Prast wordt een aanwijzing gebruikt als de kwaliteit van het onderwijs zwaar onder druk staat. „Maar dat staat in schril contrast met wat de onderwijsinspectie op de scholen heeft gezien. Die zag kwalitatief geen probleem, het gaat alleen om die toets. Dit is een manier om iedereen terug te sturen in het hokje.”

De scholen hebben inhoudelijke bezwaren tegen de doorstroomtoets. Volgens hen kunnen de leerkrachten het beste inschatten welk onderwijsniveau de leerlingen aankunnen. „De toets wordt niet alleen gebruikt om kinderen te toetsen, maar ook om scholen te kwalificeren. Het deugt niet. We hebben gevraagd om ruimte om te experimenteren, maar die krijgen we niet.”

Het is deze week voorjaarsvakantie in de regio Noord, waaronder de scholen in Haarlem en Bergen vallen. Die zouden daardoor alleen de twee weken na de vakantie nog de kans hebben om de toets af te nemen. Prast: „Vooralsnog zijn ze niet van plan om dat te gaan doen, maar de schoolbesturen zijn in overleg met advocaten.” Naar verwachting wordt volgende week duidelijk wat de scholen verder gaan doen.

Volgens Paul zijn de leerlingen er de dupe van dat ze niet getoetst worden, omdat ze dan niet de kans hebben dat hun schooladvies naar boven wordt bijgesteld. „Bepaalde kinderen, zoals meisjes, leerlingen afkomstig van het platteland, uit gezinnen die het financieel moeilijk hebben en leerlingen met een migratieachtergrond, worden structureel onderschat en komen daardoor niet terecht op de plek in het voortgezet onderwijs die het best bij hen past.”

De staatssecretaris wijst erop dat de onderwijsinspectie nog vorige week onderzoek heeft gedaan naar de naleving van de wet op de betrokken scholen. „Als daar aanleiding toe is, dan zal ik niet aarzelen de wet te handhaven. Het kan niet zo zijn dat besturen zelf kunnen bepalen aan welke wettelijke eisen zij zich wel en niet houden.”