NS hoeft voorlopig nog geen concurrentie te vrezen op het Nederlandse hoofdspoor. Ook als de rechter de vervoervergunning voor de belangrijkste spoortrajecten terugdraait, mag NS nog gewoon treinen laten rijden. Dat hebben de regionale spoorbedrijven laten weten tijdens een zitting bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) waarin zij het monopolie van de NS op het hoofdrailnet aanvechten.
Eind 2023 gunde het vorige kabinet de vervoerconcessie voor het hoofdrailnet opnieuw aan de Nederlandse Spoorwegen (NS). Hierdoor mag NS tot en met 2033 reizigers vervoeren op de belangrijkste spoortrajecten in Nederland. De regionale vervoerders verzetten zich hiertegen.
Maar als het CBb de vergunning terugdraait, zullen de regionale vervoerders zich neerleggen bij een ‘noodconcessie’ voor NS. „Het is niet onze bedoeling om chaos op het spoor te creëren”, zei advocaat Marc Kuijper namens de regionale vervoerders, waartoe onder meer Arriva, Connexxion, Keolis, het Duitse Flixbus en de Europese belangenclub AllRail behoren.
Het conflict speelt al jaren. Verschillende rechters hebben zich er al over gebogen, voordat zij de zaak doorverwezen naar het CBb.
Inmiddels hebben de regionale vervoerders steun gekregen uit Brussel. De Europese Commissie riep de Nederlandse regering enkele maanden geleden op zich te houden aan de EU-mededingingsregels voor de gunning van contracten voor openbaar vervoer per spoor. Het CBb moet nu beslissen of het Europees Hof van Justitie geraadpleegd moet worden over de kwestie. Het Hof kan dan onder meer uitsluitsel geven of de Nederlandse Staat de vergunning aan NS had mogen afgeven zonder eerst marktonderzoek te laten doen.
De Nederlandse Staat en NS vinden tussenkomst van het Europees Hof niet nodig. Volgens landsadvocaat Sebastiaan Cnossen biedt het Nederlands spoornet „nauwelijks ruimte voor open toegang, behalve aan de randen”. Sleutelen aan verbindingen in de Randstad zou ten koste gaan van dienstverlening op het spoor.
Advocaat Kuijper verzette zich daar namens de regionale vervoerders fel tegen. „Dat is nooit onderzocht. Dat zou betekenen dat over tien jaar de concessie weer aan NS wordt gegund.”
Wanneer het CBb uitspraak doet, is nog niet bekend. Partijen krijgen nog een maand de tijd om hun standpunten schriftelijk toe te lichten.