Oekraïense vluchtelingen verdwijnen van Nederlandse radar; „Wie het weet, mag het zeggen”
Vanwege de grote toeloop kunnen Oekraïners steeds slechter in Nederland terecht voor opvang. Daardoor raakt een groeiende groep uit beeld.
Nu veel mensen worden geweigerd op het centrale aanmeldpunt in Utrecht, verliezen instanties gevluchte Oekraïners uit het oog. Die mensen moeten zelf speuren naar Nederlandse opvangplekken, en die zijn er nauwelijks nog. Een groeiende groep vluchtelingen verdwijnt zo van de radar. Zij belanden bijvoorbeeld bij kennissen op de bank, in plaats van in de gemeentelijke opvang.
Al langere tijd zijn er structureel te weinig opvangplekken voor Oekraïners in Nederland. Sinds afgelopen najaar kwamen iedere week meer mensen naar Nederland dan er opvangplekken zijn geregeld door gemeenten. Op het centrale aanmeldpunt in Utrecht worden daarom sinds februari alleenstaande mannen en kinderloze stellen geweigerd. Soms zijn dat er tientallen per week.
Individuele vragen
Op papier zijn de weigeringen in Utrecht niet strijdig met EU-regels. Nederland is verplicht om Oekraïense vluchtelingen op te vangen, maar de weigering bij het centrale meldpunt telt niet als een weigering van opvang, eerder als een soort doorverwijzing. Een woordvoerder van het meldpunt zegt: „Wij vragen hun om zelf in verblijf te voorzien. Zij kunnen zich hiervoor zelfstandig melden bij gemeenten.”
Maar in de praktijk gebeurt dat niet. Nederlandse gemeenten zijn niet ingericht op individuele vragen. En ze hebben meestal ook geen plek voor Oekraïners. Dat weten de vluchtelingen ook. Zelfs de grote gemeenten Utrecht en Rotterdam hebben geen signalen van Oekraïners die zich zelfstandig melden. De Oekraïense ambassade in Nederland raadt vluchtelingen aan om voorlopig zelfstandig op zoek te gaan naar woonruimte.
En zo raakt een groeiende groep zoek. VluchtelingenWerk onderhield de afgelopen maanden contact met tientallen Oekraïners die geweigerd werden op de centrale aanmeldlocatie. Het is niet duidelijk waar die mensen nu gebleven zijn. „Wie het weet, mag het zeggen”, zegt een woordvoerder. „Waarschijnlijk is een deel naar het buitenland vertrokken.”
„Waarschijnlijk is een deel naar het buitenland vertrokken” - woordvoerder van Vluchtelingenwerk
Landelijke cijfers bevestigen het beeld. Het aantal registraties van Oekraïense vluchtelingen in Nederland is de afgelopen maanden teruggelopen, blijkt uit cijfers van het ministerie van Justitie en Veiligheid. De dalende trend begon toen de Utrechtse aanmeldlocatie mensen begon te weigeren. De gemeente Utrecht stelt dat Oekraïners elkaar op de hoogte brengen van de problemen in de opvang. Waardoor er minder naar Nederland afreizen.
VluchtelingenWerk vindt dat Nederlands beleid ontmoedigend uitpakt. Twee maanden geleden werd het leefgeld voor werkende Oekraïners ook al stopgezet. „Het lijkt erop dat Nederland, net als bij het asielbeleid, probeert minder aantrekkelijk te zijn dan buurlanden”, zegt de woordvoerder. „Het opvangmodel faalt en het kabinet moet de regie terugnemen. Het blijft chaos zolang gemeenten niet weten wat ze moeten doen als er iemand bij ze aanklopt.”
