Om een indruk te geven van waar het over gaat: in 2023 zijn er wereldwijd ruim 46.000 Joden naar Israël teruggegaan. In 2022 waren dat er zelfs ruim 76.000 (bron: Joods Agentschap). Het merendeel kwam uit Rusland (32.000 in 2023, 44.000 in 2022). Vanuit Nederland gingen er in beide jaren ongeveer vijftig Joden terug naar Israël (bron: Joods Agentschap).

Het proces van terugkeer heet ”alia maken”. Dit betekent dat je jouw eigen nationaliteit moet opgeven om de Israëlische nationaliteit te verkrijgen. Het zijn dus allemaal mensen die geen Israëlisch paspoort hadden maar dat wel willen hebben. Net als in Nederland bestaat daar in Israël een gedegen administratief proces voor, waarbij je moet aantonen dat je recht hebt om Israëliër te worden.

Wet op de terugkeer

Israël heeft een Wet op de terugkeer. Daarin staat dat iedereen die Joods is het recht heeft om het Israëlische staatsburgerschap aan te vragen. Dat Joods zijn moet je kunnen aantonen. De huidige interpretatie van deze wet is dat je, als een van je grootouders 100 procent Joods is, het staatsburgerschap kunt aanvragen. Daar zijn door notarissen goedgekeurde documenten voor nodig, dus niet een briefje van de vroegere buurvrouw of een ander onofficieel document. Daarnaast moet je kunnen aantonen dat je een actief lid bent van een Joodse gemeenschap. Dit kan bijvoorbeeld door een aanbevelingsbrief van de rabbijn van de gemeenschap waarbij je betrokken bent.

Onze ervaring bij Ebenezer Operatie Exodus, een organisatie die in meer dan zestig landen actief is om Joodse mensen te helpen die alia willen maken, is dat het gros van deze mensen op basis van hun Joodse voorouders aanspraak maakt op het Israëlische staatsburgerschap. Slechts weinigen van degenen die wij helpen (20 tot 25 procent van het totale aantal mensen die alia maken) zijn niet-Joden die zich tot het jodendom bekeerd hebben.

Gevoelsbesluiten

Je kunt je afvragen of het alia maken niet een keer zal ophouden, omdat de meeste mensen die dat willen al in Israël wonen. Dat lijkt een logische redenering. Als je echter alleen al kijkt naar de mensen die vanuit Nederland alia maken, blijkt deze logica toch niet op te gaan. De redenen om alia te maken zijn in Nederland erg uiteenlopend. Ze variëren van ”ik kan niet meer tegen het weer hier” tot ”ik wil een echte Joodse man vinden” en van ”ik wil meehelpen om mijn volk te beschermen” tot ”ik wil in Israël begraven worden”. Het zijn veel vaker gevoelsbesluiten dan koele redeneringen. Op een gegeven moment in het leven komen dat soort vragen langs en zullen mensen daarin een keus maken die een ander niet voor hen kan maken. Daarom verwacht ik dat er, los van de politieke ontwikkelingen, een vaste stroom van Joden zal blijven die naar Israël terugkeren.

Daarnaast is helaas ook het steeds sterker wordende antisemitisme een reden voor veel Joden om te vertrekken. Sinds de islamitische aanslag op het hoofdkantoor van het satirische weekblad Charlie Hebdo in 2015 nam het alia maken vanuit Frankrijk sterk toe. In Nederland krijgen wij alia-aanvragen van mensen die met openlijk antisemitisme te maken kregen.

Bijbelse beloften

Je kunt met enkel natuurlijke ogen naar het fenomeen alia kijken. Maar als je de Bijbel erop naslaat, lees je dat God niet één persoon van Zijn volk zal achterlaten en de Joden van alle einden van de aarde zal terughalen. God zegt zelfs: „Ik heb hen verstrooid, Ik zal hen terughalen.” Aangezien de Joden heel duidelijk Gods volk zijn, is Gods kijk op de zaak van groot belang. In de Tenach (Oude Testament) spreekt elke profeet over de uiteindelijke terugkeer van de Joden naar het land Israël. In de Bijbel staat wel honderd keer de belofte dat God dit zal doen.

De staat Israël is opgericht omdat het de enige plaats is waar Joodse mensen echt veilig zijn. Het is een plaats waar zij zichzelf kunnen verdedigen. Hier in Nederland kunnen zij dat niet en zijn zij afhankelijk van de landelijke of plaatselijke overheid. Die is, zeker op de lange termijn, erg onvoorspelbaar. Dat geldt ook voor ieder ander land. Alleen in Israël is er de zekerheid dat er opgetreden wordt als er een Jood aangevallen wordt.

Nieuwe steden

Raakt het land Israël dan nooit vol? Ja, daar sprak de profeet Jesaja al over, 2700 jaar geleden. Hij zei (vrij vertaald): „Er zal een dag komen dat je zult zeggen: Waar komen ze allemaal vandaan? Ik dacht dat ik alleen was, maar de plaats is te krap voor mij. Maak plaats voor mij, opdat ik er wonen kan” (Jesaja 49:19-21), Nou, met plaatsmaken weten ze in Israël wel raad. De grap gaat rond dat er meer bouwkranen dan vogels in Israël zijn, omdat ze altijd overal wegen en huizen aan het bouwen zijn. Er zijn nog gebieden (de woestijn bijvoorbeeld) waarvoor grote plannen ontwikkeld worden. Israël wil er een aantal steden bouwen voor de mensen die het land nog verwacht.

Dat brengt mij weer bij de vraag of de alia binnenkort afgelopen is. De houding van de staat Israël geeft aan dat de Israëliërs dat zelf in ieder geval niet denken. Aan de ene kant zie je de grote bouwplannen die ze hebben, aan de andere kant worden bedieningen als Ebenezer gevraagd om zich voor te bereiden op nog grotere aantallen mensen die alia willen maken. Dit vanwege de geopolitieke ontwikkelingen die Israël ziet aankomen. Zowel de regering als de bevolking verwacht dat het nog lang niet afgelopen is.

Jezus’ wederkomst

Uiteindelijk is de alia een teken van hoop. Hoop dat de God Die dit in Zijn Woord voorspeld heeft die voorspelling ook waar zal maken. Daardoor is er ook de hoop dat die andere belofte uit Zijn Woord, dat de Messias zal terugkomen, vervuld zal worden. Bijna 2000 jaar lang waren er geen Israël en geen alia. Maar in onze tijd zien we dat God deze beloften, die over ”de laatste dagen” gaan, aan het vervullen is. Daarmee komt de belofte van de terugkeer van Jezus ook heel dichtbij.

De auteur is nationaal coördinator van Ebenezer Operatie Exodus in Nederland.