Duizenden zeemijnen van Oekraïne en Rusland bedreigen de veiligheid op de Zwarte Zee. Groot-Brittannië, Noorwegen en Nederland hebben Oekraïne speciale oorlogsschepen beloofd om het oorlogstuig onschadelijk te maken.

Nederland verstrekt twee mijnenjagers. Defensieminister Kajsa Ollongren zegde de vaartuigen medio vorig jaar toe aan Kyiv tijdens een bezoek aan Odessa. „De Nederlandse mijnenjagers en het trainen van Oekraïense bemanning draagt bij aan de veiligheid op de Zwarte Zee en de veiligheid van Europa”, zei Ollongren.

De Koninklijke Marine beschikt nog over vijf, zwaar verouderde mijnenjagers van de Alkmaarklasse, die oorspronkelijk uit vijftien stuks bestond. Zr.Ms. Makkum (lengte 51,5, breedte 8,9 meter) vaart bijvoorbeeld al bijna veertig jaar rond.

De bejaarde beestjes maken plaats voor gloednieuwe mijnenbestrijdingsvaartuigen die vanaf begin 2025 op een Franse werf van stapel lopen. In plaats ze te verkopen, krijgt Kyiv er twee.

Bij de opleiding van de Oekraïense bemanning slaan Nederland en België de handen ineen. De twee Oekraïense mijnenjagers uit Groot-Brittannië namen eind vorig jaar al deel aan Joint Warrior 23, een maritieme NAVO-oefening in Schotland onder Nederlands commando.

„Oekraïne beschikte als zeevarende natie voor de oorlog over een beperkte, maar volwaardige marine”, legt luitenant ter zee Alex Kranenburg van de Koninklijke Marine uit. De training van Oekraïners verloopt voorspoedig. „De leerwens is groot, de leercurve steil.”

De levering van de mijnenjagers verloopt echter niet zonder slag of stoot. Groot-Brittannië kan zijn twee gedoneerde mijnenjagers niet in Oekraïne afleveren, zo werd eerder deze week duidelijk. De schepen moeten de Bosporus passeren, de enige verbinding tussen de Middellandse Zee/Egeïsche Zee en de Zwarte Zee.

Niet verdedigen

Turkije heeft na de Russische invasie in Oekraïne van februari 2022 de Bosporus gesloten voor marineschepen. Ankara beroept zich daarvoor op het Verdrag van Montreux uit 1936. Daarin is vastgelegd dat marineschepen tijdens een oorlog in een van de landen rond de Zwarte Zee niet mogen binnenvaren; vertrekken mag wel.

De Turkse opstelling kan ook de Nederlandse mijnenjagers dwarsbomen, maar torpedeert de levering uiteindelijk niet, verwacht de marine. Bij een eventueel staakt-het-vuren of een vredesregeling tussen Oekraïne en Rusland zouden de schepen alsnog kunnen opstomen. Veel eerder is ook niet raadzaam. Een mijnenjager kan zichzelf niet verdedigen.