NSC oogt als CDA in fris en eigentijds jasje
Toen Dries van Agt eind 1976 de eerste lijsttrekker van het CDA werd, verklaarde hij: „Wij buigen niet naar links en wij buigen niet naar rechts”. Hij wilde daarmee aangeven dat de toenmalige partij in wording een middenpositie in wilde nemen tussen de linkse PvdA en de rechtse VVD.
Een echo van deze slogan was dinsdag te horen uit de mond van NSC-voorman en ex-CDA’er Pieter Omtzigt. Tijdens de presentatie van het verkiezingsprogramma van Nieuw Sociaal Contract (NSC) wilde hij namelijk niet zeggen of zijn partij links of rechts is.
Dat is begrijpelijk vanuit het oogpunt van Omtzigt. Hij maakt een aantal keuzes waarvoor hij bij de linkse partijen de handen op elkaar krijgt, zoals de nadruk op bestaanszekerheid, het terugdraaien van het marktdenken in de publieke sector en een stevige aansturing vanuit de overheid om woningbouw te stimuleren.
Anderzijds kan Omtzigt met rechts zaken doen op het gebied van asiel en migratie. Hij wil de migratie beperken tot maximaal 50.000 mensen per jaar. Ook pleit hij voor twee nieuwe kerncentrales. En als het gaat om het stikstofbeleid, kiest NSC voor extra regie door de boer zelf.
Omtzigt wil zich dus duidelijk nestelen in het politieke midden, tussen links en rechts. Daarom wilde hij dinsdag ook niet zeggen met welke partijen hij wil regeren. Hij zou over links kunnen, maar ook over rechts. Dat is ook de klassieke positie die het CDA in de afgelopen decennia innam.
In die zin verloochent Omtzigt zijn politieke wortels niet. Hij is gepokt en gemazeld in het CDA. De NSC-voorman schaamt zich daar ook niet voor, zo erkende hij dinsdag ruiterlijk: „Er zijn veel overeenkomsten met het verkiezingsprogramma van het CDA. Ik ben niet ineens radicaal anders gaan denken.”
De visie van NSC op de samenleving wordt gevoed door het rooms-katholieke sociale denken. Dat denken ziet de mensen als bouwers, als mede-architecten van de samenleving die van iedereen is. Die visie zit in tussen het socialistische denken dat veel van de overheid verwacht en tussen het liberalisme dat veel overlaat aan de markt. Het concept van de verantwoordelijke samenleving is een typische CDA-gedachte. Ook als het gaat over medische ethiek en vrijheid van onderwijs schurkt Omtzigt tegen het CDA aan.
Het Nieuw Sociaal Contract van Omtzigt is in de kern een CDA-light in een fris en eigentijds jasje dat dicht bij de burger wil staan. Dat is een verschil met het huidige CDA. Dat is weggegroeid van de achterban en teveel onderdeel geworden van het Haagse establishment.
Maar daarmee is niet gezegd dat NSC een blijvertje in de politiek is. Waarschijnlijk gaat Omtzigt komende maand een goede uitslag neerzetten, maar bereikte resultaten bieden –ook in de politiek– geen garanties voor de toekomst. Daarvoor zijn kiezers anno 2023 te beweeglijk en te weinig gebonden aan deze of gene levensbeschouwing.
