Vrijwel iedereen merkte dinsdag dat er tijdens de traditionele rijtoer beduidend minder mensen langs de route stonden. Nog opvallender was dat bij de bordesscène het gejuich van Oranjefans ernstig werd verstoord door gefluit en boegeroep.

Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen werd vervolgens een dringende oproep aan premier Rutte gedaan om de salarisverhoging van 55.000 euro voor de koning ongedaan te maken. Toen de minister-president zei dat dit ongepast is, deed PVV-leider Wilders via de camera persoonlijk een oproep aan Willem-Alexander: „Stort dat geld terug in de staatskas.” Dat zou volgens hem de dalende populariteit van het koningshuis remmen.

Dat het draagvlak voor het koningshuis afkalft, is geen nieuws. Opiniepeilingen wijzen daar keer op keer op. De gebeurtenissen van deze week illustreren dat opnieuw. Een groeiende groep, zowel aan de linker- als de rechterzijde van het politieke spectrum, vindt ook dat ons land wel zonder koning kan.

Nu zijn kritiek op het vorstenhuis en vragen bij het nut en noodzaak van onze monarchie niet nieuw. Er zijn meer momenten in de recente geschiedenis geweest waarop discussie was over de toekomst van het koningshuis. Onrust was er bij het huwelijk van prinses Beatrix en prins Claus. Bij de ontdekking van de Lockheedaffaire werd gepleit voor afschaffing van de monarchie. Tijdens de inhuldiging van koningin Beatrix roerde de krakersbeweging zich danig.

Toch lijkt er iets te zijn veranderd. Heel lang waardeerde de meerderheid van de bevolking het koningshuis als verbindende factor in de samenleving. De koning was het symbool van eenheid en troost. Bovendien konden de meeste Nederlanders de tradities en rituelen rond het koningshuis waarderen.

Dat is grotendeels verdwenen. Vooral jongeren zijn minder gevoelig voor de betovering van het koningshuis. Zij denken: Doe maar gewoon. Dat heeft effect gehad op het optreden van de koninklijke familie. De laagdrempeligheid riep herkenning op. Ook de koning blijkt maar een gewoon mens te zijn. Hoe goedbedoeld ook, heeft dat juist de waardering voor het koningshuis nog verder ondergraven. Daarmee verdween ook de betovering. De verschillende onhandigheden van koning Willem-Alexander, zoals vakantie in coronatijd en eerder het biertje met Poetin, leverden ook bepaald geen bijdrage aan respect en populariteit. De koning is van verbindende factor tot onderwerp van discussie geworden. Dat er debat is over de houdbaarheidsdatum van de monarchie, hoeft daarom niemand te verbazen.